وب ۳ (Web3) چیست؟ آیا آینده اینترنت خواهد بود؟ ارتباط آن با تکنولوژی بلاکچین چیست؟ هرچند در ابتدا اینترنت به عنوان یک ابزار تفریح و سرگرمی شناخته می‌شد اما امروزه به عنوان یک نیاز اصلی به شمار می‌رود. به طوری که بدون اینترنت عملا زندگی انسان، مختل خواهد شد.
وب ۳ (Web 3.0) نسل سوم اینترنت (غیر متمرکز) است که از تکنولوژی و فناوری های مختلف استفاده میکند. نوع جدیدی از اینترنت را تصور کنید که نه تنها ورودی شما را به‌صورت دقیق تفسیر میکند، بلکه تمام گفته‌های شما چه به صورت متن چه صدا یا هر مدل دیگری را نیز می‌فهمد. ما اکنون در نطقه شروع تکامل اینترنت قرار داریم. برخی از افراد به این نوع اینترنت وب سه می‌گویند. برخی نیز آن را وب ۳.۰ صدا می‌زنند. در حال حاضر یک سری برنامه وب۳ در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارند، اما تا زمان جاری شدن اینترنت جدید در زیرساخت وب، پتانسیل واقعی‌شان قابل تشخیص نخواهد بود.
همین موضوع باعث شده است تا اینترنت هر روزه در حال تکامل باشد و کاربران آن تغییرات زیادی را تجربه کنند. وب ۳ (Web 3.0) نسل سوم اینترنت (غیر متمرکز) است که به عنوان جدیدترین نسخه اینترنت شناخته می‌شود. از آنجایی که هنوز افراد زیادی با تعریف ویژگی‌های نسل سوم اینترنت آشنا نیستند تصمیم گرفتیم تا در این مقاله صفر تا ۱۰۰ هر چیزی که باید درباره وب ۳.۰ بدانید را در اختیار شما قرار دهیم.
فهرست محتوا
وب ۳ چیست؟
وب ۳.۰ به عنوان مجموعه‌ای از برنامههای غیرمتمرکز، منبع باز و به هم پیوسته توصیف می‌شود که توسط معماری محاسباتی بلاکچین ارائه شده است. هدف وب ۳.۰ تبدیل کردن اینترنت به فضایی فعال و پویاتر و فراهم کردن امکان تجربه وب به شکل هوشمندتر برای کاربران است.
وب ۳ که به اینترنت نسل سوم نیز معروف است در واقع تکامل و قدم بعدی شبکه جهانی وب محسوب می‌شود. مفهوم Web3.0، معنایی مبتنی بر داده را ارائه می‌دهد که در آن ماشین‌ها می‌تواند درکی از داده‌ها داشته باشند. وب امروزی که در دسترس ماست در حقیقت نوع ایستایی از وب است؛ به طوری که قادر به تطبیق با نیازهای هر فرد نیست. اما وب ۳ شبکه‌ای پویاتر و تعاملی‌تر را ارائه می‌دهد. اینترنت نسل سوم با پیاده‌سازی هوش‌مصنوعی و تکنولوژی بلاکچین، تعریف و ساختار ما از اینترنت را تغییر می‌دهد.
اهمیت وب ۳.۰ چیست؟
اهمیت چنین سیستم غیرمتمرکزی زمانی مشخص می‌شود که نگاهی به رشد سریع داده‌ها و در اختیار داشتن اطلاعات تمامی کاربران دنیا توسط شرکت‌های غول فناوری همانند شرکت متا، توییتر و بسیاری دیگر داشته باشیم.
رشد داده‌ها به قدری زیاد است که به طور مثال ترافیک IP مصرف‌کننده از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ با نرخ رشد سالانه ۲۷ درصد، سه برابر شده است. پیش‌بینی می‌شود در سطح جهانی، ترافیک IP مصرف‌کننده تا سال ۲۰۲۲ به ۳۳۲.۷ EB در ماه خواهد رسید.
این میزان فقط در سال ۲۰۲۰، روزانه ۲.۵ کوینتیلیون بایت داده بود که ۴۰ درصد آن را ماشین تولید می‌کرد. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵، ۱۵۲۲۰۰ دستگاه مجهز به اینترنت اشیا در هر دقیقه به اینترنت متصل خواهند شد. این موضع انکارناپذیر است که حجم رشد داده‌ها از این میزان نیز سریعتر خواهد بود. بنابراین روز به روز نیاز به وب ۳.۰ در دنیای دیجیتال داده‌ها پررنگ‌تر می‌شود.
از طرفی نیز گروه کوچکی از شرکت‌های بزرگ فناوری مانند متا (که قبلاً با نام فیسبوک شناخته می‌شد)، یوتیوب و توییتر، مالک اکثر داده‌های کاربران مرتبط با وب ۲.۰ هستند. بنابراین می‌توان گفت تمام داده در دستان این سه غول است؛ بنابراین امروز بیشتر از قبل نیاز به وجود Web 3.0 بیشتر احساس می‌شود.
همچنین در وب ۳.۰ داده‌ها و اطلاعات به شکل ایمنی ذخیره و در تعداد زیادی دستگاه توزیع می‌شوند؛ به طوری که نیاز به سرورهای متمرکز از بین می‌رود. با چنین ساختاری دیگر ریسک افشای داده‌ها به شکل گسترده، بسیار کمتر می‌شود؛ چراکه دیگر داده‌ها در یک مرکز ذخیره نمی‌شوند.
سیر تکامل فناوری‌های وب ۳.۰
در ادامه به روند تکامل وب از اولین حضور یعنی نسل اول تا نسل آینده یعنی Web3.0 را باهم مرور می‌کنیم تا بیشتر با تاریخچه اینترنت و مسیر پیشروی آن آشنا شوید.
وب ۱.۰؛ ایستا و فقط خواندنی بود
وب ۱.۰ اولین نسخه از اینترنت بود که می‌توان آن را نقطه آغاز تکامل وب جهانی دانست. این نسخه از وب، فقط امکان تجربه خواندن را فراهم می‌کرد. به طوری‌که کاربران می‌توانستند اطلاعات صفحات وب را که با کمک مرورگرهای وب، HTML، HTTP و فناوری URL دریافت و مشاهده را بخوانند. در این مرحله، وب تجربه‌ای بسیار غیرمتمرکز بود و هیچ موتور جستجویی وجود نداشت. همچنین محتوای وب ۱.۰ ایستا بود و به هم لینک داده شده بود. وب ۱.۰ به عنوان وب ساختاری یا Syntactic نیز شناخته می‌شود که در آن نقش کاربر محدود است. درست برعکس وب ۳.۰.
وب ۲.۰؛ تجربه‌ای متمرکز به ارمغان آورد
وب ۲.۰ نسل دوم شبکه جهانی وب به عنوان نسخه وب خواندنی-نوشتنی یا وب اجتماعی شناخته می‌شود. با این نسخه، تعامل بین کاربران و سایت‌ها امکانپذیر شد. کاربران وب ۲.۰ با استفاده از موبایل، شبکه‌های اجتماعی و تکنولوژی ابری می‌توانند محتوا را در وب سایت‌ها و برنامه‌ها بخوانند، در آنها بنویسند و محتواها را بین سایت‌های مختلف توزیع کنند یا به اشتراک بگذارند.
اما همین تمرکز دسترسی به داده‌های کاربران به مالکین شبکه‌های اجتماعی و امکان استفاده آنها از این داده‌ها در جهت منافع خودشان، نیاز به گذر از این فضای متمرکز داده به کنترل و ذخیره داده‌ها به صورت غیرمتمرکز را نمایان میکند.
وب ۳.۰؛ پویا و غیرمتمرکز
در ساختار وب ۳.۰ داده‌ها در شبکه به صورت غیرمتمرکز و توسط یادگیری ماشین و هوش مصنوعی هدایت می‌شوند؛ در واقع از فناوری بلاکچین برای توزیع و اعتبارسنجی کاربران استفاده میکند. به عبارت دیگر، کاربران وظیفه کنترل داده‌ها و محتوای خود را برعهده دارند و می‌توانند داده‌های خود را بدون از دست دادن مالکیت و با حفظ حریم خصوصی یا تکیه بر واسطه‌ها، بفروشند یا رد و بدل کنند. در این مدل کسب و کار، کاربران می‌توانند بدون ردیابی هویت اینترنتی خود، وارد یک وبسایت شوند.
نوآوری اصلی وب ۳.۰، استفاده از توکن برای دیجیتالی کردن دارایی‌های کابران است. در فرایند توکنیزه شدن، تمامی داده‌ها (که همان دارایی‌ها هستند) به حالت نمایش دیجیتالی یا توکن در یک شبکه بلاکچین تبدیل می‌شوند. این توکن‌ها توسط محاسبات توزیع شده و یا کامپیوتر کوانتومی، اعتبارسنجی می‌شوند.
تفاوت نسل‌های مختلف وب
تشخیص تفاوت‌های میان وب ۱.۰ و وب ۲.۰ نسبتاً آسان‌تر از قیاس آنها با وب ۳.۰ است. با اولی، کاربران به طور منفعلانه به صفحات وب مراجعه می‌کنند و هیچ محتوایی را نمی‌توانند منتشر کنند. اما با ظهور وب ۲.۰، کاربران می‌توانند محتوا تولید کنند و با سایت‌ها (و همچنین با یکدیگر) از طریق پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، انجمن‌ها (فروم) و بسیاری دیگر به اشتراک بگذارند.
اما تفاوت نسل سوم اینترنت، با نسخه‌های قبلی کاملا شناخته شده نیست؛ دلیل آن عدم گسترش زیرساخت‌ها در حال حاضر است. البته با گسترش دنیای کریپتوکارنسی و تحولاتش حتما به اشتراک فناوری آن با اینترنت نسل سوم تا حدی آشنا هستید. اما در ادامه به ویژگی‌های وب ۳.۰ اشاره شده است که با دانستن آن به تفاوت‌های حیرت انگیزش پی خواهید برد.
مقایسه وب ۲ و وب ۳
در جدول زیر، یک مقایسه عملی از نسل دوم و سوم وب ارائه شده است:
| وب ۲ | وب ۳ |
| توییتر قادر به سانسور حساب‌ها و توییت‌هاست | توییت‌ها در وب۳ به خاطر غیر متمرکز بودن آن غیرقابل سانسور هستند |
| سرویس‌های پرداخت ممکن است نوع خاصی از تراکنش‌ها را مسدود کنند | پرداخت‌های این حوزه به داده شخصی نیاز ندارد و غیر قابل مسدودسازی است |
| امکان قطعی سرورهای وب ۲.۰ شرکت‌های بزرگ و تاثیرگذاری بر درآمد کارمندان وجود دارد | سرورهای وب ۳.۰ قطعی ندارند – این سرورها از یک شبکه غیرمترکز استفاده می‌کنند |
۸ ویژگی شگفت انگیز Web3.0
وب ۳.۰ اصطلاحی است که توسط یکی از گزارشگران نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۶ با نام جان مارکوف ( John Markoff) ابداع شد. در واقع این اصطلاح به تکامل جدیدی از وب که دربرگیرنده نوآوری‌ها و ساختار و روش‌های خاص است اشاره دارد. در زیر هشت ویژگی اصلی که می‌تواند به ما در تعریف وب ۳.۰ کمک کند، آمده است.
- وب معنایی (Semantic Web): نسل بعدی وب، شامل وب معنایی خواهد بود. در وب معنایی، تولید، اشتراک‌گذاری و لینک‌سازی محتوا با تکیه بر جستجو و تجزیه و تحلیل معنای کلمات انجام می‌شود؛ به جای آنکه از کلمه کلیدی استفاده شود.
- هوش مصنوعی: کامپیوترها با ترکیب قابلیت‌های معنایی با پردازش زبان طبیعی، درکی در سطح انسان خواهند داشت. در این صورت نتایج مرتبط‌تری را با سرعت بیشتری ارائه خواهند داد. این قابلیت، آنها هوشمندتر خواهد کرد تا بتوانند نیازهای کاربران را بهتر برآورده کنند.
- گرافیک سه بعدی: طراحی سه بعدی به طور گسترده در وب‌سایت‌ها و خدمات در وب ۳.۰ استفاده می‌شود. راهنماهای موزه، بازی‌های رایانه‌ای، تجارت الکترونیک، زمینه‌های جغرافیایی و موارد دیگر همگی نمونه‌های رایج این قابلیت جدید خواهند بود.
- قابلیت اتصال: با Web3.0، اطلاعات به لطف ابرداده معنایی (semantic metadata) بیشتر به هم متصل می‌شوند. در نتیجه، با بوجود آمدن سطح جدیدی از اتصال، کاربران می‌توانند از تمامی اطلاعات موجود در وب استفاده کنند.
- فراگیر بودن: دسترسی به محتوا و خدمات اینترنت، در هر مکان و زمانی با هر دستگاهی، نه منحصراً رایانه و تلفن‌های هوشمند، امکانپذیر خواهد بود. در حال حاضر، وب ۲.۰ از بسیاری جهات در همه جا در دسترس است اما با رشد دستگاه‌های IoT، این ویژگی را در سطح جدیدی تجربه خواهید کرد.
- بلاکچین: با فناوری بلاکچین، داده‌های کاربر محافظت و رمزگذاری می‌شوند. همین تکنولوژی باعث می‌شود که شرکت‌های بزرگ فناوری مانند متا و بسیاری دیگر نتوانند از اطلاعات شخصی کاربران به نفع خود استفاده کنند و یا آنها را کنترل کنند. ارتباط وب ۳.۰ با بلاکچین شگفتی‌های بسیاری خلق میکند.
- غیرمتمرکز: قابلیتی که شبکه‌های داده غیرمتمرکز برای داد‌ها ایجاد می‌کنند، باعث ذخیره آنها در در یک اتصال همتا به همتا خواهد شد. به طوری که کاربران مالکیت داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود را نگهداری کرده و می‌توانند به طور ایمن به آنها از طریق اینترنت، بدون آنکه ردیابی شود، دسترسی داشته باشند. این همان قابلیتی است که جهان کریپتو به آن می‌بالد.
- محاسبات لبه (Edge Computing): وب ۳.۰ بر محاسبات لبه پیشرفته تکیه دارد؛ به طوری که در آن برنامه‌ها و داده‌ها در لبه شبکه برروی دستگاه‌هایی مانند تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ، لوازم خانگی، حسگرها و حتی خودروهای هوشمند پردازش می‌شوند.
برای درک کامل نسل بعدی اینترنت، باید به چهار مشخصه کلیدی وب ۳.۰ نگاه کنیم:
- فراگیری (Ubiquity)
- وب معنایی (Semantic Web)
- هوش مصنوعی (AI)
- گرافیک‌های سه بعدی
فراگیری
فراگیری به معنای بودن یا داشتن ظرفیت حضور در همه جا، خصوصا در یک لحظه است. به عبارت دیگر، فراگیری یا Ubiquity یعنی همه‌جا حاضر. در این تعریف، به خاطر اینکه مثلا کاربران فیسبوک قادر به دریافت و به‌اشتراک‌گذاری آنی یک تصویر هستند و در مرحله بعد به‌دلیل در دسترس بودن آن برای همه افراد صرف‌نظر از مکان جغرافیایی‌شان البته تا زمانی که به این پلتفرم دسترسی داشته باشند همه‌جا حاضر در نظر گرفته می‌شود، وب ۲.۰ نیز ویژگی همه‌جا حاضر بودن را دارد.
اما وب سه با ایجاد قابلیت دسترسی به اینترنت برای همه افراد در هر کجا و در هر لحظه، این گام را بلندتر برمی‌دارد. بنابراین نهایتا در مرحله‌ای، به خاطر ارائه انواع جدیدی از دستگاه‌های هوشمند توسط فناوری اینترنت اشیاء، دستگاه‌های متصل به اینترنت همانند وب ۲ دیگر بر کامپیوترها و اسمارت فون‌ها متمرکز نخواهند بود.
وب معنایی
سمانتیک یا معناشناسی علم مطالعه روابط بین کلمات است. بنابراین، به استناد آقای بارنرز-لی، سمانتیک وب به کامپیوترها اجازه می‌دهد تا داده‌های حاصل از وب شامل محتواها، تراکنش‌ها و ارتباط بین افراد را تحلیل کنند. اما این اتفاق در عمل چگونه خواهد بود؟ دو جمله زیر را در نظر بگیرید:
- I Love Bitcoin
- I <3 Bitcoin
از آنجایی که سمانتیک تنها با معنا یا احساس محتوا کار دارد، در این دو جمله هم نحو کلمات متفاوت است، اما معنای کاملا یکسانی دارند. اِعمال علم معناشناسی در وب نیز به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد تا با تحلیل داده به رمزگشایی از معانی و احساسات بپردازند. در نتیجه، کاربران اینترنت تجربه بهتری از طریق اتصال پیشرفته‌تر داده‌ها خواهند داشت.
هوش مصنوعی
ویکی‌پدیا AI را «هوش نشان‌داده‌شده توسط ماشین‌ها» تعریف میکند. و البته از آنجایی که ماشین‌های وب ۳ قادر به خواندن و رمزگشایی معانی و احساسات منتقل‌شده توسط مجموعه‌ای از داده‌ها هستند، این ویژگی ماشین‌های هوشمند را به‌وجود می‌آورد. با اینکه وب ۲ هم قابلیت‌هایی مشابه وب سه دارد، اما عمدتا انسان‌محور است که جا را برای رفتارهای مخرب مانند نقدهای مغرضانه محصول، رتبه‌بندی‌های جعلی و موارد دیگر باز میکند.
مثلا، پلتفرم‌های نقد و بررسی آنلاین مانند Trustpilot، راهی برای نظردهی نسبت به هر گونه محصول یا خدمتی توسط کاربران است. متاسفانه، یک شرکت می‌تواند با جمع‌آوری گروه بزرگی از افراد و پرداخت پول به آنها، نقدهای مثبتی برای محصولات خود بخرد. بنابراین، اینترنت برای یادگیری نحوه تشخیص و تمیز دادن نقدهای واقعی از جعلی با هدف ارائه داده‌های قابل اعتماد، نیازمند هوش مصنوعی است.
به‌عنوان مثال، به دنبال افتضاحی که شرکت Gamestop به بار آورد، سیستم AI گوگل با تشخیص دستکاری امتیازات با هدف پایین آوردن رتبه برنامه رابین‌هود (Robinhood)، اخیرا نزدیک به ۱۰۰,۰۰۰ نقد منفی درباره این اپلیکیشن را از پلی استور حذف کرده است.
این هوش مصنوعی است که به‌زودی به‌صورتی یکپارچه درون وب ۳ جای خواهد گرفت و به بلاگ‌ها و دیگر پلتفرم‌های آنلاین اجازه خواهد داد تا متناسب با نیاز کاربر داده‌ها را غربال کنند. با پیشرفت AI، این تکنولوژی نهایتا بهترین داده‌های فیلترشده و غیرمغرضانه ممکن را برای کابران تولید خواهد کرد.
وب فضایی و گرافیک‌های ۳ بعدی
از آنجایی که نسل سوم وب با ایجاد انقلاب در فناوری گرافیکی و تمرکز شفاف بر دنیاهای مجازی سه بعدی به دنبال حذف مرز میان داده فیزیکی و دیجیتال است، برخی از آینده‌نگرها به وب سه «وب فضایی (Spatial Web)» نیز می‌گویند.
تصاویر گرافیکی سه بعدی برخلاف نوع دو بعدی خود، سطح جدیدی از نفوذ و غوطه‌وری را نه تنها در برنامههای گیمینگ آینده‌نگر مانند بازی دیسنترالند، بلکه در دیگر بخش‌ها نظیر ملک و املاک، سلامت، تجارت الکترونیک و بسیاری دیگر به ارمغان می‌آورند.
وب ۳ و بلاک چین
برخی از افراد به اشتباه بلاک چین را تنها پلتفرمی برای انتقال پول و ارزهای دیجیتال می‌دانند و از دیگر کاربردهای آن بدون اطلاع هستند. در حالی که Blockchain، یکی از تکنولوژی‌های موجود برای راه اندازی وب غیرمتمرکز است. تکنولوژی بلاک چین به دلیل توان ذخیره سازی زمان و چیستی تراکنش، بهترین گزینه پیش‌رو برای تبادل اطلاعات در سیستم‌های همتا به همتا است. قوانینی که مدیریت خدمات غیرمتمرکز را بر عهده دارند، در یک پروتکل متن باز تعریف می‌شوند. کاربران برای برقراری تعامل با این پروتکل‌ها می‌توانند از نرم افزار انتخابی خودشان با ویژگی‌های متفاوت استفاده کنند.
حال شاید این سوال مطرح شود که نقش ارزهای دیجیتال و کاربرد بلاک چین در وب ۳ چه خواهد بود؟ ارزهای دیجیتال در واقع به ابزار پرداختی برای کاربران تبدیل می‌شوند. از این رو رمز ارزها را می‌توان سوخت Web 3 نامید. به واقع شما برای تعامل با دنیای وب سه نیاز به خرید ارز دیجیتال متناسب با مصرف خود خواهید داشت. در اینترنت نسل سوم، سرویس‌هایی به وجود خواهند آمد که در ازای نگهداری اطلاعات، به کاربران ارز دیجیتال می‌دهند و از طرف دیگر، استفاده از آن سرویس‌ها هم در ازای پرداخت ارز مجازی ممکن خواهد بود.
اتریوم و Web3
پلتفرم اتریوم این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌سازد تا اپلیکیشن‌های غیر متمرکز را راه‌اندازی کنند. به عنوان مثال، کیف پول مای اتر والت (MyEtherWallet) اتریوم، با ویژگی میزبانی وب غیرمتمرکز ارائه شده است.
این کیف پول متن باز از IPFS یا سیستم فایل بین سیاره ای استفاده میکند. IPFS یک سیستم توزیع فایل همتا به همتا و غیر متمرکز است و سرور مرکزی برای آن وجود ندارد. همین موضوع باعث شده که به هیچ عنوان در به اشتراک گذاری اطلاعات سانسور اتفاق نیافتد.
مهم‌ترین چیزی که این کیف پول اتریومی را از دیگر کیف پول‌های سنتی متمایز می‌سازد، این است که امکانی را برای کاربران خود فراهم کرده تا والت خود را در هر جایی که تمایل دارند، ذخیره سازی کنند. البته این فناوری هنوز در ابتدای راه قرار دارد و دارای برخی محدودیت‌ها است، که قطعا در آینده رفع خواهد شد.
تفاوت وب بلاک چینی با وب غیر متمرکز؛ کجای راه هستیم؟
با وجودی که عبارت وب۳ برای صحبت درباره فاز جدید اینترنت به‌کار می‌رود و از آن برای توصیف حرکت از سمت رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های تجاری بزرگ متمرکز به‌سوی مدینه فاضله‌ای از دنیای داده‌های تحت کنترل کاربر استفاده می‌شود، اما تیم تحقیقاتی وبسایت کوین تلگراف گزارشی را تحت عنوان “Web3: Marketing Buzz or Tech Revolution” با هدف جلوگیری از کج‌فهمی‌ها و پرداختن به ماهیت واقعی وب ۳ منتشر کرده و اظهار داشته است که هنوز در اول راه دستیابی به چنین قابلیت‌هایی هستیم.
در این تحقیق، محققان بین عبارت “Blockchain Web” و “Decentralized Web” تفاوت قائل شده‌اند. «وب بلاک چینی» یکپارچگی فناوری بلاک چین در وب است، در حالی که «وب غیر متمرکز» راه‌حل جایگزین غیرمتمرکز، بدون نیاز به اجازه و تراست‌لِس اینترنت امروزی تلقی می‌شود.
وب بلاکچینی پرورش‌دهنده رشد اکوسیستم‌هایی از توکن‌های NFT، سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) و گیم‌فای (GameFi) بوده است که قدیمی‌های دنیای کریپتو با آنها آشنایی دارند. در حالت ایده‌آل، این زیست‌بوم‌ها خالی از یک مقام مرکزی هستند و ارزش آنها از ساخت دارایی‌های دیجیتال کمیاب نشات می‌گیرد. این گزارش درباره نحوه استفاده این اکوسیستم‌ها از فناوری بلاک چین و ورود به دنیای واقعی و به ارمغان آوردن کارایی‌های جدید به صنایع سنتی نیز صحبت میکند.
اما وب غیرمتمرکز به‌دنبال شکستن انحصار چندجانبه وب سایت‌های تحویل محتوا در دنیای وب۲ امروزی است. این هدف از طریق ایجاد یک وب جدید پیرامون قواعد تمرکززدایی به‌وسیله ماهیت عدم نیاز به کسب اجازه (یعنی عمومی و در دسترس همگان بودن) و تراست‌لس بودن (یعنی کدها به‌قدری قوی هستند که نیاز به دخالت اشخاص ثالث را از بین می‌برد)، انجام می‌شود.
با وجود همه این تفاسیر، راه درازی تا پیاده‌سازی واقعی اصول تمرکززدایی در هر دوی وب بلاک چینی و وب غیر متمرکز در پیش داریم.
وب بلاک چینی که روی زیرساخت اینترنت فعلی ساخته می‌شود، برای برقراری ارتباط بین کاربران و برنامه‌ها، به سرویس‌های میزبان نیاز دارد. متاسفانه، ۶۰ درصد از تمام نودهای اتریوم روی Amazon Web Services میزبانی شده‌اند. بنابراین، این اتفاق قدرت از کار انداختن بخش اعظمی از وب بلاک چینی را به یک مقام متمرکز می‌دهد. این گزارش همچنین نشان داده است که حتی DAOها نیز به مشکل مشارکت پایین کاربران و گروه‌های کوچکی از نهنگ‌ها که دارنده قدرت رای‌دهی هستند، برخورد کرده‌اند.
متاسفانه، وب غیرمتمرکز هم وضعیت بهتری ندارد، اما می‌توان به آینده آن امیدوار بود. در حال حاضر، به‌خاطر وجود انحصارگرانی همچون گوگل، آمازون، متا، اپل، مایکروسافت و تنسنت، راه کوچکی برای غیرمتمرکزسازی نحوه آنلاین شدن کاربران وجود دارد. با این حال، راه‌های جایگزینی که به استفاده از فناوری‌هایی نظیر جداول هش توزیع‌شده می‌پردازند، ساخت نسخه‌های غیر متمرکز اپلیکیشن‌های محبوب امروزی را امکانپذیر کرده‌اند.
تاثیر وب ۳.۰ بر ارزهای دیجیتال و بلاکچین
همان طور که گفته شد شبکه‌های وب ۳.۰ براساس ساختار پروتکل‌های غیرمتمرکزی که اساس فناوری بلاکچین است، کار می‌کنند. پس می‌توان انتظار داشت که شاهد همسو شدن و رابطه همزیستی قوی بین این سه فناوری خواهیم بود. به طبع گسترش این تکنولوژی منجر به قدرت بخشیدن به تکنولوژی بلاک چین می‌شود و این موضوع نیز به صورت غیر مستقیم تاثیر مثبتی بر دنیار رمز ارزها دارد.
این فناوری‌ها قابلیت همکاری، یکپارچگی و اتومات شدن از طریق قراردادهای هوشمند را خواهند داشت. به طوری که می‌توانند برای قدرت دادن به تراکنش‌های خرد در آفریقا، ذخیره‌سازی فایل‌های P2P مقاوم در برابر سانسور و اشتراک‌گذاری با برنامه‌هایی مانند Filecoin تا تغییر کامل رفتار شرکت‌ها و فعالیت‌های تجاری آنها استفاده شوند. پروتکل‌های DeFi تنها گوشه‌ای از این تغییرات خواهند بود.
بهترین پروژه‌های Web 3.0 در ارزهای دیجیتال
پروژه‌های زیادی در ارزهای دیجیتال در بستر نسل سوم شکل گرفته است. البته نمی‌توان گفت که تمام آنها عملکرد خوبی داشتند. برخی از پروژه‌هایی که در حال حاضر به عنوان بهترین و محبوب‌ترین پروژه‌های وب ۳.۰ به شمار می‌روند عبارتند از:
پولکادات (Polkadot): پروژه پولکادات توسط یک بنیاد غیر انتفاعی در کشور سوئیس به وجود آمده است. پولکادات یک پروتکل متن باز و چند زنجیره‌ای است که هدف آن اتصال شبکه‌ای از بلاکچین‌های مختلف به یکدیگر است. پولکادات یکی از ارزهای برتر وب ۳ است که یک رقیب جدی برای اتریوم به شمار می‌رود.
فایل کوین (FileCoin): فایل کوین یکی دیگر از پروژه‌های موفق وب ۳.۰ است که افراد زیادی روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. هدف فایل کوین ذخیره‌سازی اطلاعات کاربران به صورت غیرمتمرکز و توزیع شده است. در واقع هیچ کس جز خود کاربر، به این اطلاعات دسترسی ندارد و نمی‌تواند آن را تغییر دهد.
چین لینک (Chainlink): یکی از پروژه‌های مهم اینترنت نسل سوم، پروژه چین لینک است. در زمان نگارش این مقاله این رمزارز بیشترین حجم معاملات را در بین ارزهای دیجیتال وب ۳.۰ دارد. چین لینک یک شبکه اوراکل (Oracle) غیرمتمرکز است که هدف آن اتصال داده‌های دنیای واقعی با قراردادهای هوشمند است. در صورتی که وب ۳ عملی شود، قیمت ارز دیجیتال چین لینک با افزایش قابل توجهی همراه خواهد بود.
برنامههای کاربردی وب ۳.۰
برنامههای کاربردی Web 3.0 باید توانایی هضم اطلاعات در مقیاس بزرگ و تبدیل آن به دانش واقعی و اجرای در جهت نیاز کاربران را داشته باشند. این برنامه‌ها هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند؛ به این معنی هنوز جا برای بهبود دارند و با عملکرد بالقوه برنامههای اینترنت نسل سوم فاصله زیادی دارند.
از شرکت‌هایی که در حال ساخت و یا توسعه محصولاتی در جهت برنامههای وب ۳.۰ هستند می‌توان به آمازون، اپل و گوگل اشاره کرد. دو نمونه از برنامه‌هایی که از فناوری‌های Web 3.0 استفاده می‌کنند سیری (Siri) و ولفرام آلفا (Wolfram Alpha) هستند که در ادامه به معرفی آنها پرداخته‌ایم.
سیری (Siri)
سیری دستیار هوش مصنوعی اپل و از برنامههای کاربردی مبتنی بر وب ۳.۰ است که با صوت کنترل می‌شود و در مدل iPhone 4S به بازار ارائه شد.Siri از تشخیص گفتار در کنار هوش مصنوعی استفاده میکند تا بتواند دستورات پیچیده و شخصی هر فرد را انجام دهد.
امروزه، سیری و دیگر دستیاران هوش مصنوعی مانند الکسای آمازون و بیکسبی سامسونگ می‌توانند درخواست‌هایی مانند «نزدیک‌ترین آدرس برگری کجاست» یا «تاریخ قرار با همکارم در ساعت ۸» را درک کنند و فوراً اطلاعات درست را در اختیار کاربر قرار دهند.
والفرام آلفا (Wolfram Alpha)
والفرام آلفا یک «موتور دانش محاسباتی» است که مستقیماً به سؤالات شما از طریق محاسبات پاسخ می‌دهد. این تکنولوژی در مقابل ارائه لیستی از صفحات وب ۳.۰ مانند موتورهای جستجو است. در واقع شما با جستجو در این برنامه کاربردی می‌توانید مستقیما به پاسخ سوال خود برسید؛ به‌جای آنکه در میان نتایح موتور جستجو گیج شوید. اگر می‌خواهید مقایسه‌ای عملی داشته باشید، عبارت «england vs brazil» را در Wolfram Alpha و Google جستجو کنید و تفاوت را خودتان ببینید.
گوگل نتایج جام جهانی را ارائه می‌دهد، حتی اگر «فوتبال» را به عنوان کلمه کلیدی وارد نکرده باشید، اما باز هم صفحه مربوط به جام‌جهانی را می‌آورد؛ چراکه جزء محبوب‌ترین نتایج جستجو است. درمقابل آن آلفا، همانطور که شما پرسیدید، مقایسه دقیقی از دو کشور به شما ارائه می‌دهد. در واقع این تفاوت اصلی بین وب ۲.۰ و ۳.۰ است.
معرفی بهترین مرورگرهای وب ۳.۰
مرورگرهای وب ۳.۰ به شما امکان گشتوگذار در وب غیرمتمرکز را می‌دهند. با کمک این مرورگرها می توانید با حفظ حریم خصوصی کاربران و در ساختاری یکپارچه و همسو با ارزهای دیجیتال، سریعتر در فضای وب جستجو کنید. در ادامه سه مرورگر برتر وب ۳ را معرفی کرده‌ایم.
مرورگر بریو (Brave)
Brave یک مرورگر وب ۳.۰ بسیار محبوب است که به دلیل داشتن امکان مرور سریع در اینترنت و مسدود کردن تبلیغات بسیار معروف است. به طوری که بیش از ۲۵ میلیون کاربر فعال دارد.
مرورگر Brave به عنوان یکی از مرورگرهای اصلی در لیست Web3.0 است که اخیراً با فناوری بلاکچین یکپارچه شده و ارز دیجیتال خود را به نام BAT دارد. همچنین از کیف پول‌های کریپتو پشتیبانی میکند.
دانلود مرورگر https://brave.com/ :brave
مرورگر اُسیریس (Osiris)
یک مرورگر مبتنی بر بلاکچین است و وب ۳.۰ که بر دسترسی آسان به برنامههای غیرمتمرکز تاکید دارد و به عنوان یک پیوند بین بلاکچین‌های مختلف عمل میکند. با تمام عملکردهای مهمی که دارد ویژگی‌هایی همچون رابط کاربری مرتب و آسان و تمرکزی روی حفظ حریم خصوصی کاربرانش آن را از سایر مرورگرها متمایز ساخته است.
دانلود مرورگر https://browseosiris.com :Osiris
مرورگر اُپرا (Opera)
بروزر Opera نامی آشنا در مرورگرهای وب است که ویژگی‌هایی همچون سرعت و صرفه‌جویی در استفاده از اینترنت دارد؛ به همین دلیل است که میان کاربر، طرفدار بسیار زیادی دارد. همچنین امکان بلاک کردن تبلیغات و شخصی‌سازی آن را نیز داراست که به ارائه تجربه مرور بهتر و متناسب کمک میکند.
دانلود مرورگر https://www.opera.com :Opera
پلتفرم‌های محبوب وب ۳.۰ در سال ۲۰۲۳
پلتفرم‌های زیادی برای برای ایجاد و استفاده از برنامههای کاربردی وب ۳ معرفی شده است. از آنجایی که هر کدام از این پلتفرم‌ها معایب و مزایای خود را دارد، انتخاب از بین آنها برای کاربران به خصوص افرادی که به تازگی با اینترنت نسل سوم آشنا شده‌اند، سخت است. به همین دلیل برخی از پلتفرم های محبوب وب ۳.۰ در سال ۲۰۲۳ را معرفی می‌کنیم.
اودیسه (Odyssey): اودیسه یکی از پلتفرم‌های برتر وب ۳ است که در بستر Kosama توسعه یافته است. رابط سه بعدی این پلتفرم، امکان استفاده از توکن و تعامل کاربران به صورت زنده با یکدیگر، قطعا از مهم‌ترین ویژگی‌های اودیسه است. از طرف دیگر این پلتفرم دارای یک راهنمای بسیار جامع است که کاربران با استفاده از آن براحتی می‌توانند با این پلتفرم کار کنند.
Thirdweb: این پلتفرم به دلیل قابلیت‌های متنوعی که دارد در بین کاربران وب ۳.۰ از شهرت بیشتر برخوردار است. یکی از مهم‌ترین مزایای این پلتفرم برخوردار بودن از رابط کاربری آسان است. به طوری که حتی افراد مبتدی می‌توانند با کمی آموزش با این پلتفرم کار کنند. تضمین امنیت دارایی‌های دیجیتال ارزشمند با ولت‌های ارز دیجیتال شخصی یا چند وجهی از دیگر ویژگی‌های مهم این پلتفرم برتر وب ۳ است.
Alchemy: اگر با کدنویسی آشنایی دارید پلتفرم Alchemy بهترین انتخاب برای شما است. این پلتفرم به عنوان توسعه دهنده قدرتمند بلاکچینی شناخته می‌شود و به راحتی می‌توان برنامههای مبتنی بر وب ۳ را با استفاده از آن گسترش داد. داشبورد جذاب و بصری Alchemy یکی از مهم‌ترین مزیت‌های رقابتی این پلتفرم در مقایسه با سایر پلتفرم‌های وب نسل سوم است.
Graph: به عنوان یکی دیگر از پلتفرم‌های قابل اعتماد وب ۳.۰ می‌توان به Graph اشاره کرد. این پلتفرم به برنامه‌نویسانی که به ایجاد برنامههای مبتنی بر داده‌ها علاقه‌مند هستند توصیه می‌شود. دسترسی آسان و سریع به داده‌ها از منابع مختلف از ویژگی‌های پلتفرم Graph است.
بازی‌های Web3
دنیای بازی در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. نسل جدید بازی‌ها که نه تنها گیمرها بلکه فعالان عرصه دیجیتال را هم تحت تاثیر قرار داده است، بازی‌های وب ۳ است. بازی‌های وب ۳.۰ مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند و به دلیل شفافیت و امنیت بی‌نظیری که به گیمرها ارائه می‌دهند، طرفداران بسیار زیادی دارند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نسل جدید بازی‌ها این است که بازیکنان می‌توانند آیتم‌های مختلف که داخل بازی وجود دارد را بعد از آنکه بدست آوردند به فروش برسانند و درآمد کسب کنند. به همین دلیل است که در حاضر در سراسر جهان افراد زیادی بازی‌های وب ۳.۰ را یک روش کسب درآمد می‌دانند و با صعود به مراحل بالا‌تر ارز دیجیتال کسب می‌کنند. نمونه‌هایی از بازی‌های web3 عبارتند از: CryptoKitties، Axie Infinity، Sandbox، Decentraland
ایمیل نسل ۳ چیست؟
یکی از دستاورهای مهم وب ۳.۰، نسل جدید ایمیل است که با نام ایمیل ۳ شناخته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی ایمیل ۳ غیرمتمرکز بودن آن است و کاربر برای ایجاد حساب کاربری نیازی به ثبت اطلاعات هویتی خود ندارد. از طرف دیگر از آنجایی که پیام‌ها در ایمیل ۳ رمزگذاری می‌شوند، هیچ‌کس نمی‌تواند به حجم محتوای ارسالی یا دریافتی کاربر پی ببرد. از نظر تحلیل‌گران ایمیل نسل جدید یک بستر امن و راحت برای پیام‌رسانی است.
کاربران با سرعت زیادی در حال مهاجرت از پلتفرم‌های رایج به ایمیل ۳ هستند. برنامههای زیادی هم در حال استفاده از این سرویس جدید هستند، به عنوان مثال برخی از برنامههای DeFi برای پیام‌رسانی به کاربران خود از ایمیل ۳ استفاده می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که در آینده نه چندان دور، کاربران ایمیل ۳ به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کند و کاربردهای آن بیشتر شود.
معایب وب ۳.۰
هر چند اینترنت نسل سوم با مزایای زیادی همراه است اما برخی محدودیت‌هایی دارد که می‌تواند کاربران خود را دچار مشکل کند. به عنوان مثال تعامل با برنامههای بلاک چینی برای همه افراد امکانپذیر نیست و کار با پلتفرم‌های وب ۳.۰ نیاز به آموزش دارد. از طرف دیگر دسترسی به اپلیکیشن‌های وب ۳ از آنجایی که در مرورگرهای مدرن ادغام نشده‌اند سخت است. مشکلات قانونگذاری از دیگر چالش‌های وب ۳ است. زیرا هنوز راهی برای شناسایی فعالیت‌های خلافکارانه در وب ۳ معرفی نشده است و این می‌تواند به نفع عموم کاربران نباشد.
اما باید به این نکته توجه کرد که اینترنت نسل سوم در حال توسعه و گسترش است و ممکن است تمام این ایرادهایی که به آن وارد است در آینده نزدیک رفع شوند.
آینده اینترنت با ظهور وب ۳.۰ چگونه خواهد بود؟
در نسل جدید وب ۳.۰، کاربران تجربه مرور میان صفحات وب مطابق با نیاز خود را خواهند داشت. چرا که وجود دستیار جستجوی هوشمندتر و شبیه به انسان و همچنین بهره‌مندی از سایر مزایای شبکه غیرمتمرکز می‌تواند برایشان دلچسب‌تر باشد. امید است که بتواند با امکان حاکمیت هر کاربر بر داده‌های خود، به ایجاد یک شبکه عادلانه‌تر کمک کند. تمام این ویژگی‌ها باعث ایجاد تجربه غنی‌تری از گشتوگذار در اینترنت خواهند شد.
هرچند ما هنوز درباره اینترنت نسل سوم صحبت می‌کنیم، شاید برایتان جالب باشد که وب نسل چهارم و وب ۵ نیز معرفی شده است. اگر در مورد آینده آخرین نسخه‌های اینترنت نمی‌توان به طور قطع چیزی گفت اما وب ۳ در حال حاضر زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داده است و دور از انتظار نیست که روز به روزکاربردهای آن گسترش پیدا خواهد کرد.
جمع‌بندی
نسل جدید اینترنت یعنی وب ۳ تجربه مرورگری شخصی‌تر، هوشمندتر و دستیار جستجوی انسان‌گونه‌تر و فواید غیر متمرکزتری ارائه میکند که به ایجاد یک وب منصفانه‌تر کمک خواهد کرد. این امر به لطف تعداد بی‌شماری از نوآوری‌های آتی از طریق تقویت تمامی کاربران برای تبدیل شدن به یک حاکم روی داده‌هایشان و ساخت یک تجربه کلی غنی‌تر قابل دستیابی است. فناوری و تکنولوژی هایی مانند اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ، جایگاه بزرگی در وب ۳ خواهند داشت.
سوالات متداول:
+آیا وب ۳.۰ حریم خصوصی را حفظ میکند؟
بله. با بهره‌گیری از فناوری بلاکچین از حاکمیت داده‌ها در دست خود کاربران است و مشکلات حریم خصوص وب ۲.۰ را برطرف میکند.
+چگونه Web 3 بر ارزهای دیجیتال تاثیر می گذارد؟
وب ۳ تکنولوژی محبوب دنیای کریپتوکارنسی است که مدت‌هاست توسط پروژه‌های مانند اتریوم، فایل کوین و غیره استفاده می‌شود. web 3.0 تحولات بسیاری برای توسعه بلاکچین و ارزهای دیجیتال کاربردی به همراه خواهد داشت.
+آیا وب ۳.۰ و بلاکچین با هم همسو هستند؟
اینترنت نسل سوم از فناوری بلاکچین برای توزیع داده‌ها و عدم شناسایی افراد در هنگام مرور در اینترنت را فراهم میکند.
+دسترسی به اینترنت نسل سوم چگونه است؟
نه تنها از طریق تلفن‌های هوشمند و کامپیوتر، بلکه سطح دسترسی به فراتر از آن نیز خواهد رفت. به طوری که هر دستگاه آفلاین کنونی، می‌تواند از طریق IoT به اینترنت نسل سوم متصل و از آن طریق کنترل شود.
+آیا وب ۳.۰ در دسترس است؟
چند برنامه کاربردی Web 3.0 در مراحل اولیه وجود دارند که امروزه وجود دارند، اما تا زمانی که اینترنت جدید به طور کامل در زیرساخت وب جاسازی نشود، پتانسیل واقعی آنها قابل مشاهده نیست.
