وایت پیپر White Paper بیت کوین اولین بار در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و پاسخی برای پرسش بیت کوین چیست، بود. وایت پیپرها یکی از مهمترین اسنادی هستند که درباره هر پروژه منتشر می‌شود. مخاطبان و فعالان بازار با مطالعه بررسی این سند درباره سرمایه‌گذاری روی آن تصمیم‌گیری می‌کنند.
ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، سه ماه قبل از عرضه اولین نرم‌افزار بیت کوین، یک مقاله در سایت Metzdowd.com منتشر می‌کند. او می‌نویسد: در حال کار روی یک سیستم الکترونیکی ارز هستم که کاملاً همتا به همتاست و نیاز به طرف سوم معتمد ندارد. مقالۀ ناکاموتو تبدیل به یک مرجع برای متخصصان بلاکچین و نرم‌افزار برای توسعۀ بیت کوین می‌شود. به همین دلیل به آن، وایت پیپر بیت کوین می‌گویند.
در این مقالۀ از هلدینگ سیمیا، می‌خوانید که وایت پیپر به‌طورکلی چیست و در وایت پیپر بیت کوین فارسی چه نکاتی گفته شده است.
فهرست محتوا
تعریف وایت پیپر
وایت پیپر چیست؟ وایت پیپر (White Paper) به گزارشی جامع، عمیق و معتبر گفته می‌شود که یک مسئله یا مشکل را مطرح می‌کند و برای آن راه حلی دقیق و معتبر ارائه می‌دهد. معمولاً بازاریاب‌ها وایت پیپر را برای آموزش دربارۀ یک موضوع خاص، توضیح یا ترویج آن استفاده می‌کنند. این مقالات راهنمای پیشرفتۀ حل مسائل هستند.
وایت پیپر که در فارسی تحت‌عنوان «اوراق سفید» ترجمه شده است، در حقیقت به گزارشی جامع و کامل از عملکرد یک طرح یا پروژه و مشکلی که حل می‌کند اشاره دارد. کاربرد وایت پیپر محدود به دنیای ارزهای دیجیتال نیست؛ اما امروزه این اصطلاح در فضای بلاک چین و ارزهای دیجیتال نیز بسیار کاربرد دارد و به‌کرات دیده می‌شود.
وایت پیپر در حوزه ارزهای دیجیتال سندی (معمولاً یک فایل PDF) است که توضیحی جامع از یک پروژه غیرمتمرکز (ارز دیجیتال یا شبکه مبتنی بر بلاک چین) در آن ارائه شده است. در حقیقت وایت پیپر یک معرفی‌نامه از پروژه است که به خواننده توضیح می‌دهد یک پروژه قرار است چه مشکلی را حل کند. وایت پیپر در هر حوزه‌ای می‌تواند وجود داشته باشد و محدود به دنیای ارزهای دیجیتال نیست.
زمانی که با یک ارز دیجیتال جدید روبه‌رو هستیم (علی‌الخصوص اگر این پروژه در مرحله عرضه اولیه سکه یا همان ICO قرار داشته باشد)، اولین گامی که برای تحلیل آن باید برداریم، مطالعه وایت پیپر است.
هدف از نگارش این سند در فضای ارزهای دیجیتال، ارائه نقشه‌ای دقیق از آینده این ارزها و برنامه‌های آنهاست. توضیح جامعی از خود محصول و فناوری‌ای که پشت آن قرار دارد، مشکلی که این محصول قرار است آن را حل کند، جزئیاتی در خصوص توکن دیجیتال آن و اطلاعاتی در مورد تیم توسعه‌دهنده و نقشه راه آنها برای این پروژه، از جمله مواردی هستند که در وایت پیپر باید به آنها اشاره شود.
البته، برای این کار می‌شود از ای‌بوک‌ها یا پست بلاگ هم استفاده کرد. پس تفاوت وایت پیپر با این دو چیست؟ پاسخ در دو جنبه وایت پیپر نهفته است. اول لحن رسمی و آکادمیک آن که وایت پیپر را برای مخاطبان متخصص محدود می‌کند؛ دوم این که برای نوشتن وایت پیپر ممکن است فرد یا مجموعه چند هفته تا چند ماه زمان بگذارند.
وایت پیپر برای مخاطب عام نیست و لحنی کاملاً جدی و تخصصی دارد. برای نوشتن وایت پیپرها تحقیقات جدی‌تر و سنگین‌تری نسبت به ای‌بوک و پست بلاگ انجام می‌شود. یک وایت پیپر باید حداقل ۶ صفحه داشته و کاملاً ویراستاری شده باشد.
طرح مسئله در وایت پیپر بیت کوین
ساتوشی ناکاموتو در چکیدۀ وایت پیپر بیت کوین می‌نویسد:
«یک نسخه همتا به همتا از ارز الکترونیکی که پرداخت‌های آنلاین را بدون این نیاز به طرف سوم معتمد، انجام می‌دهد. امضاهای الکترونیکی بخشی از این راه حل هستند، اما اگر برای انجام پرداخت‌ها و جلوگیری از دوباره خرج شدن ارز باز هم نیاز به طرف سوم داشته باشیم، هدف اصلی را گم کرده‌ایم.»
ناکاموتو توضیح می‌دهد که تجارت و داد و ستدهای ما در دنیای امروز به پرداخت‌های الکترونیکی وابسته است. پرداخت‌هایی که با وجود درصد موفقیت بالا یک ضعف ذاتی دارند. این ضعف ذاتی، نیاز به طرف سوم معتمد است. او می‌نویسد در چنین سیستمی، امکان انجام تراکنش‌های بدون بازگشت وجود ندارد. حل و فصل اختلافات در این سیستم به عهده یک شخص سوم، یعنی مؤسسات مالی است. این ویژگی در مؤسسات مالی از نظر ناکاموتو دونقطه ضعف بزرگ دارد.
- کارمزدهای متعدد و بالا؛ حتی برای تراکنش‌های کوچک
- نیاز به تأیید هویت و شناختن طرف معامله؛ هم از طرف بانک و هم بین دو نفر
به همین دلایل او تصمیم می‌گیرد یک سیستم الکترونیکی ارز طراحی کند که این نقاط ضعف را نداشته باشد. وایت پیپر وایت پیپر بیت کوین فارسی با طرح این مسئله آغاز شده و سپس برای آن راه حلی ارائه می‌دهد.
محتوای وایت پیپر White Paper بیت کوین
محتوای وایت پیپر بیت کوین بیشتر از هر چیزی روی طرز کار بلاک چین بیت کوین تمرکز می‌کند. این وایت پیپر تا امروز مرجع توسعه‌دهندگان برنامۀ اصلی بیت کوین و نرم‌افزارهای استخراج بوده است.
مقدمه
ناکاموتو در مقدمه وایت پیپر، بعد از گفتن نقطه‌ضعف‌های سیستم فعلی، می‌نویسد:
«ما به سیستم الکترونیک پرداختی مبتنی بر رمزنگاری به جای اعتماد به واسط معتمد، نیاز داریم. سیستمی که به هر دو طرف یک معامله اجازه بدهد که با هم بدون نیاز به واسط معتمد، مستقیم معامله کنند.»
او توضیح می‌دهد که در این مقاله برای مشکل دوباره خرج کردن ارز، یک راه‌حل همتا به همتا با استفاده از برچسب‌های زمانی ارائه می‌کند. ناکاموتو می‌نویسد این سیستم تا زمانی که همۀ گره‌های شبکه صادقانه فعالیت کنند، امن است و قدرت پردازنده‌های آنها از شبکه در برابر حمله‌های احتمالی مراقبت می‌کند.
تراکنش‌ها
در بخش تراکنش‌ها، ناکاموتو می‌نویسد:
«ما به یک رشته امضای دیجیتالی، کوین می‌گوییم. هر دارندۀ کوین که آن را انتقال می‌دهد، باید با کمک کلید خصوصی خود، هش ایجاد شده از تراکنش قبلی را به همراه کلید عمومی نفر بعدی صاحب کوین (گیرنده) امضا کند. گیرنده تمام اطلاعات قبلی را به همراه کوین دریافت می‌کند. او می‌تواند صحت تراکنش‌ها را با بررسی امضاهای دیجیتال صاحبان قبلی کوین بررسی کند»
با این حال هنوز مشکل امکان دوبار خرج کردن پول حل نشده است. در پول‌های رایج، این مشکل را مؤسسات مالی حل می‌کنند. ما نیاز داریم که بدانیم صاحب قبلی کوین، قبل از ما آن را برای فرد دیگری ارسال نکرده باشد.
ناکاموتو توضیح می‌دهد:
«تنها راه برای اینکه یک معامله دو بار تأیید نشود، این است که از همه معاملات قبلی آگاه باشیم. برای تحقق این امر، بدون نیاز به تأیید طرف سوم معتمد، لازم است که معاملات به‌صورت عمومی اعلام شوند. ما به یک سیستم برای همهٔ مشارکت‌کنندگان نیاز داریم تا بتوانند روی یک تاریخچۀ واحد از معاملات توافق کنند. گیرندۀ کوین به این توافق و اثبات جمعی برای تأیید هر تراکنش نیاز دارد»
سرور برچسب زمان‌دار
بخش اول راه‌حل ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین، برای مشکل دوباره خرج کردن کوین‌ها، استفاده از یک سرور برچسب زمان‌دار است. عملکرد این سرور این است که زمان دقیق هش یک بلاک را مشخص کرده و آن را مانند یک روزنامه منتشر می‌کند.
بر اساس این برچسب زمان‌دار، باید داده‌ها مشخصاً در یک زمان خاص وجود داشته باشند (نمی‌توان در زمان دیگری آنها را ساخت و به بلاک اضافه کرد). هر برچسب زمان‌دار شامل هش برچسب قبلی است و یک زنجیره را تشکیل می‌دهد و با یک برچسب اضافی، برچسب‌های قبلی را هم تأیید می‌کند.
اثبات انجام کار
برای به کار بردن سرور برچسب زمان‌دار، به یک سازوکار نیاز داریم که به جای روزنامه از آن استفاده کنیم. این سیستم، «گواه اثبات انجام کار» است. الگوریتم اثبات کار شامل بررسی و جست‌وجو برای یک عدد است که طبق الگوریتم هش بیت کوین یعنی SHA-256 به دست می‌آید. این عدد با چند صفر شروع می‌شود و هرچه تعداد صفرهای اول عدد بیشتر باشد، رسیدن به آن توان پردازشی بیشتری لازم دارد.
متغیر عدد نانس، همان عددی است که باید در سیستم گواه اثبات کار شبکه بیت کوین پیدا شود. عدد نانس در کنار اطلاعات دیگر بلاک یعنی سوابق تراکنش‌ها و هش بلاک قبلی قرار می‌گیرد و از آنها هش جدید می‌گیرد. عدد نانس چندین بار تکرار می‌شود تا به عدد هش مطلوب بلاکچین برسد. وقتی این کار انجام شد، انرژی لازم برای تغییر اطلاعات بلاک به اندازه توان پردازشی لازم برای هش بلاک خواهد بود.
اگر کسی بخواهد یک بلاک خاص را در زنجیره تغییر دهد، باید توان پردازشی‌ای معادل آن بلاک و تمام بلاک‌های بعد از آن صرف کند. چرا که در تمام بلاک‌های قبلی اطلاعات آن بلاک خاص وجود دارد و همۀ آنها باید تغییر کنند.
شبکه
گواه اثبات انجام کار، با طولانی شدن بلاک چین بیت کوین، امکان تقلب و هک شبکه را کاهش می‌دهد. چرا که توان پردازشی برای تغییر بلاک بسیار بالا می‌رود. علاوه بر این، با گذشت زمان نودهای بیشتری به شبکه اضافه می‌شوند. نودها مشارکت‌کنندگان یا استخراج‌کننده‌های حاضر در شبکۀ بیت کوین هستند. اضافه شدن هر نود، توان پردازشی بیشتری به شبکه ارائه می‌کند. این مسئله باعث می‌شود که سرعت هش بلاک‌ها بالاتر برود. ناکاموتو این مورد را پیش‌بینی کرده و می‌گوید:
سختی شبکه متغیری است که سرعت هش بلاک‌ها را کنترل می‌کند.
او در سفیدنامه بیت کوین توضیح می‌دهد که شبکه بیت کوین چیست و چند ویژگی دارد:
- تراکنش‌های جدید به تمام نودها اعلام خواهد شد.
- هر نود، تراکنش‌های جدید را در یک بلاک جمع‌آوری می‌کند.
- هر نود تلاش می‌کند فرایند اثبات انجام کار را زودتر از بقیه نودها انجام دهد.
- هرگاه یک نود توانست گواه اثبات انجام کار را دریافت کند، آن را به سایر اعضای شبکه اعلام می‌کند.
- نودها در صورتی که اطلاعات تراکنش صحیح باشد و بیت کوین دو بار خرج نشده باشد، آن را تأیید می‌کنند.
- نودها با تأیید بلاک هش شده، به سمت ایجاد بلاک جدید حرکت می‌کنند و از هش بلاک قبلی برای این کار استفاده می‌کنند.
نودها همیشه طولانی‌ترین زنجیره بلاک را در نظر می‌گیرند. برای مثال، اگر یک بلاک توسط دو نود هم‌زمان هش شود، نودهای دیگر بلاکی را می‌پذیرند که آن را زودتر دریافت کرده‌اند. اما بلاک قبلی را در حافظه نگه می‌دارند تا اگر زنجیرۀ آن بلند‌تر شد به آن بپیوندند.
انگیزه
نودها توان پردازشی زیادی در اختیار شبکه می‌گذارند و طبیعتاً برای این کار نیاز به انگیزه دارند. ناکاموتو برای تأمین این انگیزه سیستم پاداش بلاک را معرفی می‌کند. اولین تراکنش هر بلاک منحصر‌به‌فرد است و به کسی که بلاک را هش کرده است، تعلق دارد. این تراکنش، کوین‌های جدیدی ایجاد می‌کند که به اولین کسی که بلاک را پیدا کند، تعلق می‌گیرد.
پاداش بلاک چند فایده دارد. اول این که به نودها برای ماندن در شبکه و حفظ امنیت آن انگیزه می‌دهد. در درجۀ بعد، نودها را تشویق می‌کند که صادقانه در شبکه فعالیت کنند. اگر یک هکر بتواند مقدار زیادی از دارایی‌های خرج شده را دوباره خرج کند و آنها را به حساب خود منتقل کند، امنیت کل شبکه را به خطر انداخته و دارایی خودش و دیگران را بی‌ارزش می‌کند. بنابراین، فعالیت صادقانه در شبکه در کل به نفع همه خواهد بود.
بازیابی فضای ذخیره‌سازی اطلاعات
زنجیره بلاک‌های شبکه بیت کوین می‌تواند بسیار طولانی شود. این نکته مسئلۀ فضای ذخیره سازی اطلاعات را ایجاد می‌کند؛ مسئله‌ای که شاید تبدیل به مشکل نودهای حاضر در شبکه شود. اما ناکاموتو برای این مشکل هم برنامه‌ای دارد. او یک راه‌حل به نام «درخت مرکل» را معرفی می‌کند.
درخت مرکل
در این سیستم، زمانی که آخرین تراکنش در یک بلوک انجام شد، تمام تراکنش‌های قبلی می‌توانند نادیده گرفته شوند. البته لازم نیست هش بلاک‌ها شکسته شود؛ فقط چکیده آنها در قالب یک هش به نام ریشه درخت مرکل ذخیره می‌شود.
در درخت مرکل، بلاک‌های قبلی در یک بلاک جدید بدون تراکنش ذخیره شده و شاخه‌های آنها از بلاک چین حذف می‌شود. با این کار شبکه بیت کوین با مشکل حافظه مواجه نخواهد شد و می‌توان اطلاعات کامل بلاک چین را روی رم کامپیوترها ذخیره کرد.
تأیید اعتبار پرداخت‌ها به شکل ساده شده
راه اندازی یک نود کامل، که هم کار تأیید تراکنش‌ها را انجام دهد و هم بلاک جدید ایجاد کند، کاری هزینه‌بر است. ناکاموتو برای این مشکل، یک راه حل ساده ارائه داده است. او می‌نویسد:
تأیید تراکنش بدون راه‌اندازی یک نود کامل شبکه، امکان‌پذیر است. کافی است کاربر یک کپی از هدرهای بلاک از طولانی‌ترین زنجیره تأیید شده را داشته باشد.
با این کار همهٔ کاربران شبکه می‌توانند بدون این که وارد فرایند هزینه‌بر استخراج بیت کوین شوند، از امنیت تراکنش‌های خود مطمئن شوند.
ترکیب و تقسیم کوین‌ها
بخش نهم سفیدنامه بیت کوین به توضیحی در مورد شکل انجام تراکنش‌ها اختصاص دارد. انتقال یک بیت کوین سخت نیست اما اگر بخواهیم کسری از یک بیت کوین را معامله کنیم، کار کمی دردسرساز می‌شود. ما باید بتوانیم یک بیت کوین را به اجزای کوچک‌تری تقسیم کنیم یا اجزای کوچک‌تر را با هم ادغام کنیم.
برای فراهم کردن این امکان، طراحی به این شکل انجام می‌شود که هر معامله، ورودی‌ها و خروجی‌های مختلفی داشته باشد. ورودی معامله می‌تواند فقط یک مقدار بیت کوین باشد که از معاملۀ قبلی به دست آمده است، یا ممکن است با مقادیر کوچک‌تری ادغام شوند. در نهایت، دو خروجی هم وجود خواهد داشت یکی برای پرداخت و یکی هم باقی مانده‌ی مبلغ هزینه شده است که به فرستنده باز می‌گردد.
خوب است بدانید که این ترکیب تراکنش‌ها مشکلی در شبکه بیت کوین ایجاد نمی‌کند. چرا که کاربران مجبور نیستند تاریخچه کامل تراکنش‌ها را بررسی کنند.
حریم خصوصی
یکی از انگیزه‌های ناکاموتو، از ابتدای شروع پروژه بیت کوین، حفظ حریم خصوصی کاربران شبکه بود. ناکاموتو می‌خواست که همۀ افراد فارغ از جنسیت، نژاد و ملیت، بتوانند با هم معامله کنند. در سیستم‌های سنتی مالی، بانک یا مؤسسات دیگر پیش از انجام معامله، هر دو طرف را احراز هویت می‌کنند. این کار به آنها اجازه می‌دهد تا محدودیت‌هایی برای گروه‌های مختلف ایجاد و تراکنش‌های خاصی را مسدود کنند.
البته از طرف دیگر احراز هویت به تأمین امنیت معامله کمک می‌کند. ناکاموتو برای این مسئله هم راه حلی ارائه داده است. در شبکه بیت کوین، به جای افراد، تراکنش‌ها شناخته شده هستند. یعنی فرد با هویت نامشخص، تراکنش‌های مشخص و قابل پیگیری انجام می‌دهد. روش‌های رمزنگاری این کار را ممکن می‌سازد. هر کاربر برای حضور در شبکه دو کلید عمومی و خصوصی دارد. تراکنش‌ها با نشانۀ کلید عمومی انجام می‌شوند و کاربر با کلید خصوصی به دارایی خودش دسترسی دارد.
حتی با وجود روش‌های رمزنگاری، اگر فرد به طور مرتب از یک کلید عمومی برای ایجاد یک تراکنش استفاده کند، ممکن است هویتش فاش شود. ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین می‌نویسد:
بهتر است برای انجام هر تراکنش از کلیدهای جدید استفاده کنیم تا اگر هویت یک کلید آشکار شد، تراکنش‌های بعدی قابل ردیابی نباشد.
محاسبات
بخش محاسبات وایت پیپر بیت کوین فارسی، شامل محاسبات مختلف و پیچیدۀ ریاضی است. ناکاموتو در این بخش توضیح می‌دهد که چرا در شبکه بیت کوین حتی هکرها و خراب‌کارها مجبور می‌شوند صادقانه فعالیت کنند تا پاداش بگیرند. ناکاموتو ثابت می‌کند تنها کاری که یک هکر می‌تواند انجام دهد، تغییر یکی از تراکنش‌های خودش برای پس گرفتن مقدار مشخصی بیت کوین است.
بخش نتیجه‌گیری در وایت پیپر بیت کوین
ناکاموتو در وایت پیپر بیت کوین، یک سیستم پرداخت مالی بدون نیاز به واسطه را تشریح و بررسی می‌کند. امضاهای دیجیتال برای تأیید تراکنش و گواه اثبات کار برای جلوگیری از خرج مجدد کوین‌ها، از جمله راه‌حل‌های خالق بیت کوین برای مشکلات احتمالی این سیستم بود.
او توضیح داد که این سیستم حتی هکرها و خرابکاران در شبکه را تشویق می‌کند که در شبکه فعالیت صادقانه داشته باشند. همچنین، روند حفظ حریم خصوصی کاربران و نودهای حاضر در شبکه را بررسی کرد. هر قانون و انگیزۀ جدیدی هم می‌تواند به شبکه وارد شود؛ مشروط به این توسط مکانیسم اجماع شبکه پذیرفته شود.
ترجمه وایت پیپر بیت کوین
مطالب عنوان شده در این مقاله ترجمه بخش‌های مهمی از وایت پیپر بیت کوین بوده است. در سفید نامه بیت کوین مطالبی به صورت اختصاصی برای افرادی که به دنبال بررسی و تحلیل فاندامنتال بیت کوین هستند وجود دارد. در صورتی که نیازمند بررسی دقیق این موضوع هستید می‌توانید از طریق لینک زیر وایت پیپر بیت کوین را به صورت PDF و با ترجمه فارسی دریافت کنید.
وایت پیپیر بیت کوین، چراغ راه توسعه‌دهندگان
وایت پیپر بیت کوین از روز انتشار تا امروز، مقاله‌ای مرجع برای توسعه دهندگان نرم‌افزارها و دستگاه‌های استخراج بیت کوین بوده است. نکاتی که ناکاموتو در وایت پیپر گفته است، هنوز و احتمالاً تا زمانی که بیت کوین وجود داشته باشد، سرمشق توسعه‌دهندگان خواهد بود.
این مقاله، خلاصه‌ای ساده از وایت پیپری بود که ناکاموتو منتشر کرد. هرچند خواندن وایت پیپر برای متخصصان این حوزه بسیار ضروری است، به کاربران شبکه بیت کوین هم کمک می‌کند شناخت بهتری از این ارز دیجیتال محبوب داشته باشند.
سوالات متداول:
+چه کسی وایت پیپر بیت کوین را نوشت؟
ساتوشی ناکاموتو وایت پیپر بیت کوین را با عنوان «بیت کوین، سیستم پرداخت الکترونیکی همتا به همتا»، نوشته و منتشر کرده است.
+وایت پیپر بیت کوین چند صفحه است؟
وایت پیپر بیت کوین در ۸ صفحه نگارش شده است.
+وایت پیپر بیت کوین در چه تاریخی منتشر شد؟
۲۸ اکتبر سال ۲۰۰۸ میلادی، ساتوشی ناکاموتو وایت پیپر بیت کوین را منتشر کرد.
