صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange) ارز دیجیتال بستری است که می‌توانیم رمز ارزهای مختلف را بدون نیاز به یک نهاد متمرکز معامله کنیم.

صرافی‌ها در عصر اقتصاد دیجیتال و بازارهای رمزارزی نقش حیاتی را بازی می‌کنند. صرافی ارز دیجیتال به عنوان بستر اصلی تبادل و تسویه رمزارزها عمل می‌کند. در طول سال‌های اخیر، دو نوع اصلی از صرافی‌ها به عنوان زیرساخت‌های اصلی این بازارها شکل گرفته‌اند: صرافی‌های متمرکز و صرافی‌های غیرمتمرکز. هریک از این اکسچنج‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند و درک تفاوت‌های بین آنها، برای کسب دانش و شناخت بهتر درباره عملکرد آنها مهم است.

در این مقاله به پاسخ سوال صرافی غیرمتمرکز چیست می‌پردازیم و تفاوت‌های این نوع صرافی با نمونه متمرکز را بررسی می‌کنیم.

صرافی متمرکز چیست؟

صرافی متمرکز ارزدیجیتال یا Centralized exchange، یک نوع پلتفرم معاملاتی آنلاین و رایج‌ترین نوع اکسچنج برای خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال است. اکسچنج متمرکز در واقع به این معنی است که یک فرد یا واسطه معتبر برای کمک به رسیدگی دارایی‌ها و انجام معاملات وجود داشته باشد و بر معاملات کاربران نظارت کند.

اگر بخواهیم به بیان ساده‌تر بگوییم، صرافی‌های متمرکز عملکردی شبیه بانک دارند. بسیاری از سرمایه‌گذارانی که ارزهای دیجیتال خود را در کیف پول نرم‌افزاری و یا سخت‌افزاری نگهداری می‌کردند، به دلیل فراموش کردن کلیدهای خصوصی خود دچار ضرر می‌شدند. در صورتی که اگر آن­ها دارایی خود را به کیف پول پلتفرم متمرکز سپرده بودند، برای دسترسی به ارزهای دیجیتال خود تنها کافی بود از نام کاربری و رمز عبور خود استفاده کنند. در ادامه به چند اکسچنج متمرکز محبوب اشاره می‌کنیم:

صرافی متمرکز بایننس (Binance)

صرافی بایننس یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال در جهان است. از زمان تأسیس در سال ۲۰۱۷، بایننس به سرعت تبدیل به یکی از برترین صرافی‌های متمرکز در صنعت تبادل رمزارزها شد. با ارائه طیف گسترده‌ای از رمزارزهای مختلف و خدمات متنوع، بایننس به عنوان یک اکسچنج قدرتمند و قابل اعتماد توانسته است رضایتمندی بسیاری از کاربران را به دست آورد.

یکی از ویژگی‌های برجسته بایننس، سرعت و کارایی بالا در اجرای تراکنش‌ها است. با استفاده از سیستم فناوری پیشرفته خود، بایننس قادر به پردازش میلیون‌ها تراکنش در ثانیه است، که این امر برای کاربران حائز اهمیت است و میزان سرمایه‌گذاری و معاملات را افزایش می‌دهد. همچنین، بایننس به محافظت از امنیت کاربران خود اهمیت می‌دهد و از تکنولوژی‌های رمزنگاری پیشرفته برای حفظ حریم خصوصی و امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کند.

صرافی متمرکز کوین بیس (Coinbase)

صرافی کوین بیس یکی از صرافی‌های رمزارزی معروف است که در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد. با ارائه خدمات تبادل و تجارت رمزارزها، کوین بیس به یک نام آشنا و قابل اعتماد در صنعت رمزارزها تبدیل شده است. این اکسچنج متمرکز بر روی ارائه خدمات برای کاربران حرفه‌ای و شرکت‌ها تمرکز دارد و به عنوان یک بستر معتبر برای معاملات رمزارزها محسوب می‌شود.

یکی از ویژگی‌های برجسته کوین بیس، امنیت بالای آن است. با استفاده از تکنولوژی رمزنگاری قوی و سیستم‌های امنیتی پیشرفته، کوین بیس تلاش می‌کند تا امنیت دارایی‌ها و اطلاعات کاربران را تضمین کند. علاوه بر این، کوین بیس دارای سیستم‌های تشخیص تقلب و پیشگیری از سوءاستفاده است که به کاربران کمک می‌کند از عملیات مشکوک و تقلبی محافظت کنند.

صرافی متمرکز پولینکس (Poloniex)

این گزینه را می‌توان یکی از امن‌ترین و محبوب‌ترین صرافی‌های آمریکا نامید. زمان تاسیس سال ۲۰۱۴ و واقع در ایالات متحده آمریکاست. یکی از ویژگی‌های بارز این پلتفرم این است که کارمزد شارژ و برداشت از حساب در پولینکس، صفر است.

Poloniex بیش از ۹۰ درصد کیف پول‌های دیجیتالی را به کاربران خود ارائه می‌دهد. برای ایجاد حساب در این اکسچنج کافی است که وارد سایت رسمی پولینکس شوید و ثبت نام کنید. در این اکسچنج اسکن کارت ملی و عکس کامل از چهره کاربر برای تایید هویت دریافت می­‌شود. البته لازم به ذکر است این پلتفرم به دلیل تحریم‌های اعمال شده، به ایرانیان سرویس نمی‌دهد.

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

حال می‌رسیم به پرسش اصلی که صرافی غیرمتمرکز چیست؟ در صرافی غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال  یا Decentralized Exchange، افراد می‌توانند بدون نیاز به باز کردن حساب، معامله ارز دیجیتال خود را به صورت همتا به همتا (کاربر به کاربر) و بدون واسطه انجام دهند. در واقع، شیوه عملکرد این اسکچنج‌ها به صورت غیرمتمرکز است و هیچ مرجع کنترل‌کننده‌ای وجود ندارد.

همچنین در پلتفرم غیرمتمرکز شما می‌توانید ارزهای دیجیتال را با هم معامله کنید و امکان انجام معاملات بر پایه ارز فیات (مانند دلار یا ریال) وجود ندارد. بنابراین برای شروع، ابتدا باید در یک اکسچنج متمرکز با پول فیات ارز دیجیتال بخرید. بعد از اینکه صاحب ارز دیجیتال شدید، می‌توانید از دکس‌ها نیز استفاده کنید.

صرافی غیرمتمرکز به‌نوعی از صرافی می‌گویند که بر بستر بلاکچین فعالیت می‌کند و هیچ شرکت یا سازمانی گرداننده آن نیست و به معنای واقعی کلمه، غیرمتمرکز است. برای شناخت دقیق ساز و کار صرافی های غیرمتمرکز ارز دیجیتال ابتدا باید بدانیم ایراد و مشکل صرافی‌های متمرکز چیست؛ از این رو متوجه خواهیم شد که چرا به صرافی‌های غیرمتمرکز رمز ارز احتیاج داریم.

صرافی‌های متمرکز توسط یک نهاد مرکزی کنترل و مدیریت می‌شوند و این موضوع می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صرافی مورد نظر می‌تواند تمامی ارزهای دیجیتال کاربران خود را به سرقت ببرد.
• ممکن است شامل تحریم‌ها قرار بگیرید و حساب‌هایتان در صرافی مورد نظر مسدود شود.
• ممکن است صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال توسط هکرها، هک شوند و دارایی کاربران به سرقت برود.
• ممکن است صرافی مورد نظر قیمت‌ها را دستکاری کند. این موضوع باعث زیان کاربران این صرافی خواهد شد. مثالی از این دستکاری قیمت در زمان ریزش قیمت ارزهای دیجیتال در اثر شیوع ویروس کرونا بود. اطلاعاتی منتشر شد که نشان میداد صرافی Bitmex قیمت بیت کوین را عمدا پایین‌تر از سایر صرافی‌ها آورده که باعث لیکویید شدن تعداد زیادی از افراد در این صرافی شد.

به این لیست می‌توانیم موارد بسیاری را اضافه کنیم؛ اما مهم‌ترین ویژگی صرافی‌های متمرکز این است که در این اکسچنج‌ها، کنترل دارایی افراد به صرافی واگذار می‌شود. این می‌تواند به طرق مختلف برای کاربران مسئله‌ساز شود.

مفهوم صرافی غیرمتمرکز رمز ارز به‌وجود آمده که به مفهوم غیرمتمرکز بودن رمز ارزها نمود عینی ببخشد تا از این طریق امنیت کاربران را افزایش دهد. کدهای این صرافی‌ها برای همه قابل دسترس است و می‌تواند کارکرد آن را مشاهده کنند. DEXها از طریق قرارداد هوشمند فعالیت می‌کنند؛ به این‌صورت که ابتدا وارد DEX مورد نظرتان می‌شوید و با اتصال کیف پول خود، در آن خرید و فروش ارزهای دیجیتال را انجام می‌دهید.

در این اکسچنج ضرورت اعتماد به شخص ثالث از بین رفته و هیچ شخص واسطی وجود ندارد. شاید اینجا این سوال برایتان پیش بیاید که واقعاً هیچ سیستم کنترل کننده‌ای وجود ندارد؟

به‌خاطر داشته باشید هر چند امکان انجام معاملات به صورت فرد به فرد وجود دارد، اما آن طور هم نیست که هیچ مرجع کنترل کننده‌ای وجود نداشته باشد. در ادامه به معرفی مهم‌ترین پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز خواهیم پرداخت:

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (UniSwap)

صرافی یونی سواپ یکی از بزرگ‌ترین و اولین صرافی‌های غیرمتمرکز است که در سال ۲۰۱۸ بر بستر اتریوم تأسیس شد. این اکسچنج با ارائه خدمات تبادل و تجارت رمزارزها، به عنوان یک بستر قدرتمند در جهت انتقال ارزهای دیجیتال و ایجاد نقدینگی معاملاتی شناخته می‌شود. با استفاده از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوشمند، یونی سواپ به کاربران امکان معامله رمزارزها را با هزینه‌های کمتر، سرعت بیشتر و بدون واسطه‌های معمول صرافی‌های سنتی فراهم می‌کند.

یکی از ویژگی‌های برجسته یونی سواپ، مفهوم غیرمتمرکز بودن آن است. دکس یونی سواپ بر اساس اصول غیرمتمرکز سازی اقتصاد رمزارزها فعالیت می‌کند و اجازه می‌دهد کاربران برخی از رمزارزهای خود را به عنوان پول نقد عرضه کنند و در عوض معاملاتی را با دیگر کاربران این اکسچنج انجام دهند. این مفهوم غیرمتمرکز بودن باعث می‌شود که یونی سواپ بدون واسطه‌های مرکزی و نیاز به ثبت‌نام و تأیید هویت، به کاربران امکان معامله و تبادل رمزارزها را فراهم کند. همچنین، کاربران می‌توانند به عنوان تامین‌کنندگان نقدینگی شرکت کرده و پاداش دریافت کنند.

صرافی غیرمتمرکز پنکیک سواپ (PancakeSwap)

صرافی پنکیک سواپ یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین صرافی‌های غیرمتمرکز در دنیای رمزارزها است. این پلتفرم که در سال ۲۰۲۰ بر بستر بی ان بی چین تأسیس شده، با استفاده از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوشمند، به کاربران امکان معامله رمزارزها را بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی و محدودیت‌های مرسوم صرافی‌های سنتی می‌دهد. با تمرکز بر مفهوم غیرمتمرکز بودن، پنکیک سواپ به کاربران امکان تبادل مستقیم رمزارزها را فراهم می‌کند، که این امر منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت معاملات می‌شود.

یکی از ویژگی‌های برجسته پنکیک سواپ، نقدینگی بالای آن است. با ارائه یک سیستم تحت عنوان “امنیت حداقلی”، پنکیک سواپ کاربران را تشویق به ارائه نقدینگی در اکسچنج می‌کند. کاربران می‌توانند رمزارزهای خود را به عنوان تامین‌کننده نقدینگی وارد دکس کنند و به عنوان پاداش درآمد کسب کنند. این مفهوم از همکاری کاربران در فراهم کردن نقدینگی، باعث شده تا پنکیک سواپ به یک اکسچنج با بازار فعال و پویا تبدیل شود. همچنین، پنکیک سواپ با توجه به حجم معاملات بالا، به کاربران امکان تبدیل راحت و سریع بین رمزارزها را می‌دهد، که این امر برای معامله‌گران حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران بسیار مهم است.

صرافی غیرمتمرکز سوشی سواپ (SushiSwap)

صرافی سوشی سواپ یکی از صرافی‌های غیرمتمرکز و نوآورانه در صنعت رمزارزها است که در سال ۲۰۲۰ تأسیس شد. پلتفرم SushiSwap با الهام از مدل Uniswap و بهره‌برداری از تکنولوژی قراردادهای هوشمند بلاکچین، یک بستر تبادل رمزارزهای غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. از زمان تأسیس، SushiSwap به عنوان یک رقیب معتبر برای دکس‌ها دیگر در ارائه خدمات تبادل و فراهم آوردن نقدینگی در بازار رمزارزها شناخته شده است.

یکی از ویژگی‌های برجسته SushiSwap، مفهوم “عایقها” است. این عایقها به کاربران امکان می‌دهد تا با ارائه نقدینگی برای جفت‌ ارزها، درآمد ثابتی کسب کنند. علاوه بر این، با ارائه امکاناتی مانند Staking و Yield Farming، سوشی سواپ به کاربران امکان می‌دهد درآمد اضافی از معاملات و فعالیت‌های خود کسب کنند. با توسعه روزافزونِ ویژگی‌ها و همکاری با پروژه‌های مختلف، SushiSwap به دنبال توسعه و ارتقاء صنعت رمزارزها و ایجاد تجربه بهتر برای کاربران خود است.

صرافی غیر متمرکز در تراست والت 

کیف پول تراست والت قابلیت مبادله رمز ارزها را به روش غیرمتمرکز در کیف پول خود فراهم آورده است. در بخش صرافی DEX تراست والت، شما می‌توانید مستقیماً به صرافی‌های غیرمتمرکز مانند پنکیک سواپ متصل شوید و به مبادله یا معامله کوین مورد نظر خود بپردازید.

تفاوت‌های صرافی متمرکز با صرافی غیرمتمرکز چیست؟

یکی از مهم‌ترین دغدغه افرادی که علاقه‌مند به سرمایه گذاری ارز دیجیتال هستند، اطلاع از تفاوت‌های صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز است. در ادامه، به بیان مهم­ترین تفاوت‌های این دو اکسچنج می‌پردازیم:

وضعیت حق مالکیت

مهم‌ترین تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز چیست؟ وضعیت حق مالکیت دارایی‌ها از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع اکسچنج است. زیرا در صرافی‌های متمرکز مالکیت ارزهای دیجیتال در اختیار اکسچنج است، در حالی که در صرافی‌های غیرمتمرکز دارایی کاربران توسط صرافی ذخیره نمی‌شود.

عدم حضور یک نقطه مرکزی برای دسترسی به داده‌ها و دارایی‌ها هر چند کار را برای هکرها بسیار سخت می‌کند اما از طرفی منجر به کندی انجام تراکنش‌ها می‌شود. زیرا در اکسچنج متمرکز به دلیل این که مالکیت دارایی کاربران در اختیار صرافی است و آنها به کلید‌های لازم دسترسی دارند، زمان انجام تراکنش‌ها بسیار کاهش می‌یابد.

نقدینگی

از مهم‌ترین معضلات در ارتباط با صرافی غیرمتمرکز، نقدینگی پایین است. مهم­ترین مشکل نقدینگی پایین، محدود کردن امکان خرید و فروش است. آمار نشان می‌دهد که به دلیل علاقه و اعتماد مردم به صرافی‌های متمرکز، نقدینگی در اکسچنج متمرکز ارز دیجیتال در حال حاضر بیشتر از صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال است. اما توجه به یک نکته حائز اهمیت است که گذشت زمان همواره در سرنوشت ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های وابسته به آنها بسیار موثر بوده است.

امنیت

یکی دیگر از تفاوت‌های اساسی مربوط به مسئله امنیت و هک شدن حساب صرافی است. با توجه به این که دارایی کاربران در اکسچنج غیرمتمرکز ذخیره نمی‌شود، امکان حملات هکرها به شدت کاهش می‌یابد و حتی می‌توان گفت غیر ممکن می‌شود. در حالی که تا کنون صرافی‌های متمرکز بسیار زیادی مورد حملات هکری قرار گرفته‌اند.

کارمزد

میزان کارمزد در مبادلات ارزهای دیجیتال از مهم­ترین مواردی است که سرمایه گذاران به آن توجه ویژه‌ای دارند. در صرافی‌های متمرکز درصد معینی از هر تراکنش به عنوان کارمزد برداشته می‌شود، درحالی‌که در صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized exchange) ارزش تراکنشی که صورت می‌گیرد، هیچ تاثیری در میزان کارمزد دریافتی اکسچنج ندارد و یک درصد بسیار ناچیز در هر تراکنش کسر می‌شود که مقرون به صرفه است.

قانون گذاری

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) بر خلاف صرافی متمرکز تحت نظارت قانون‌گذاران نیستند. اگرچه در حال حاضر برخی از دولت‌ها در صدد پیاده‌سازی قوانینی در صرافی‌های غیرمتمرکز هستند که شبیه به اکسچنج متمرکز باشد. باتوجه‌به این که هنوز عملاً هیچ صرافی به‌صورت صددرصد غیرمتمرکز نیست، شانس دخالت دولت در آن­ها وجود دارد.

در ادامه به صورت کلی تفاوت این دو نوع صرافی را در قالب جدولی جمع‌بندی می‌کنیم.

استقبال از صرافی‌های غیرمتمرکز با افزایش نظارت و سخت‌گیری بر صرافی‌های متمرکز بیشتر می‌شود. دولت‌ها در سراسر جهان از تاثیر بالقوه‌ای که رمزارزها می‌توانند بر اقتصاد ملی بگذارند، واهمه دارند. با این حال، در حالیکه بعید است قانون‌گذاران بتوانند راهی برای از بین بردن کامل شبکه‌های غیر متمرکز پیدا کنند، اما می‌توانند دسترسی به پلتفرم‌های متمرکز را مسدود کنند. اخیرا بزرگترین صرافی جهانی یعنی بایننس، مورد انتقاد رگولاتورها در سراسر جهان قرار گرفته است و چندین کشور در مورد فعالیت‌های آن هشدار داده و بازرسی‌های خود را شروع کرده‌اند.

در حال حاضر به نظر می‌رسد که صرافی‌های متمرکز (CEX) تمایل بیشتری به همکاری با نهادهای قانون‌گذار دارند که این همکاری در نهایت می‌تواند بر افزایش فعالیت صرافی‌های غیرمتمرکز تاثیرگذار باشد. صنعت بلاکچین و رمزارزها بیش از یک دهه است که با تکیه بر تمکززدایی همچنان پابرجا مانده است و با هدف حذف هر چه بیشتر واسطه‌های متمرکز، CEXها می‌تواند منجر به علاقه بیشتر کاربران به DEXها باشد.

با این حال، صرافی‌های غیر متمرکز مشکلات خود را دارند. به عنوان مثال، آنها مکانیزمی برای جلوگیری از پولشویی ندارند و همچنین شامل فرآیند احراز هویت KYC نیستند. این می‌تواند مانع مهمی برای نهادهای نظارتی باشد، به خصوص اگر صرافی‌های غیر متمرکز به درگاه اصلی برای معاملات رمزارزها تبدیل شوند.

دکس تریدینگ در صرافی غیرمتمرکز چیست؟

دکس تریدینگ به فعالیت‌های معاملاتی اطلاق می‌شود که در صرافی‌های غیرمتمرکز انجام می‌شود. در این نوع ترید، کاربران می‌توانند بدون نیاز به مرجع مرکزی یا واسطه، ارزهای دیجیتال را مستقیماً با یکدیگر معامله کنند. ماهیت غیرمتمرکز DEXها چندین مزیت از جمله افزایش امنیت، حفظ حریم خصوصی و کنترل بر وجوه را فراهم می‌کند. هدف DEXها نیز رسیدگی به مسائلی مانند سانسور، شفافیت و نقدینگی است.

دکس تریدینگ معمولاً شامل استفاده از کیف پول‌های ارز دیجیتال و تعامل با قراردادهای هوشمند مستقر در بلاکچین است. کاربران می‌توانند کیف پول خود را به دکس‌ها متصل کنند، به جفت‌های معاملاتی موجود دسترسی داشته باشند و سفارش خرید یا فروش را ثبت کنند. دکس‌ها اغلب از الگوریتم‌های بازارسازی خودکار استفاده می‌کنند یا به استخرهای نقدینگی برای تسهیل معاملات و اطمینان از نقدینگی کافی متکی هستند.

به طور کلی، دکس تریدینگ یک رویکرد جایگزین برای معاملات ارائه می‌کند و به کاربران استقلال، امنیت و شفافیت بیشتری در فعالیت‌های معاملاتی ارزهای دیجیتال ارائه می‌دهد.

کدام را انتخاب کنیم؟

در این مقاله به سوال صرافی غیرمتمرکز چیست پاسخ دادیم، اما آیا در سال ۲۰۲۳ استفاده از این نوع صرافی‌ها ایمن خواهد بود؟ باتوجه‌به برخی مشکلات پلتفرم‌های غیرمتمرکز مانند عدم امکان ردیابی، تعیین قوانین و حمله هکرها همواره ابهاماتی پیرامون آنها وجود دارد. اما در حالت کلی تصمیم به انجام مبادلات در صرافی‌های متمرکز و اکسچنج غیرمتمرکز بستگی به کاربر و نیازهای شخصی او دارد.

جمع بندی:

صرافی ‌های غیرمتمرکز در ابتدای راه خود هستند و نمی‌توان توقع داشت که در این مدت محدود به بلوغ رسیده باشند، اما نکته بسیار مهم این است که استفاده از اکسچنج‌های غیرمتمرکز بسیار ایمن‌تر و به طور کلی بهتر از صرافی‌های متمرکز هستند.

البته این گفته بیشتر به امنیت ارزهای دیجیتال کاربران اشاره دارد و اگر ظاهری زیبا و کارکردی آسان‌تر و همچنین امکاناتی بیشتر مد نظرتان است طبیعتا صرافی‌هایی مانند بایننس گزینه مناسب تری برایتان هستند. در این مقاله با توضیح درباره نحوه کارکرد صرافی غیرمتمرکز، با این نوع صرافی بیشتر آشنا شدیم؛ نقاط قوت و ضعف آن را بررسی کردیم و بهترین دکس روی هر شبکه را معرفی کردیم.

سوالات متداول:

+صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی غیرمتمرکز به زبان ساده، بستری برای مبادله رمزارزها بدون نیاز به یک نهاد واسطه است. در صرافی غیرمتمرکز، کنترل کامل دارایی در اختیار کاربران است.

+تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز چیست؟

مهم‌ترین تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز، شیوه کنترل دارایی کاربران است. در صرافی‌های متمرکز، رمزارزهای کاربران در کیف پول صرافی قرار دارد؛ ولی در صرافی‌های غیرمتمرکز دارایی کاربر در کیف پول خودشان ذخیره می‌شود.

+بهترین صرافی غیرمتمرکز کدام است؟

در حال حاضر بهترین صرافی غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم یونی سواپ و بهترین دکس روی شبکه BNB Chain پنکیک سواپ است.