در الگوریتمهای گواه اثبات سهام (PoS) برای برقراری امنیت به اعتبارسنجها پاداش داده میشود و در صورت سهلانگاری باید جریمه آن را بپردازند. در این بلاکچینها برای عدم فعالیت، اعتبارسنجی غیرصادقانه و یا هر رفتار دیگری جریمه در نظر گرفته میشود که به آن اسلشینگ (Slashing Penalty) گفته میشود. این جریمه میتواند شامل ممنوعیت موقت یا دائم فعالیت و از دستدادن بخشی از دارایی شود.
با گسترش صنعت دیفای در سال ۲۰۲۰، دو مفهوم ییلد فارمینگ (Yield Farming) و استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) در میان کاربران بازار ارزهای دیجیتال و فعالین حوزه سیستمهای کسب درآمدی رواج یافت. از راههای دیگر کسب درآمدی نیز میتوان به تبدیل شدن به یک اعتبارسنج (Validator) در شبکههای گواه اثبات سهام (PoS) اشاره کرد. علاوهبر این موضوع، همانطور که میدانیم هر بلاکچین برای رسیدن به اجماع، شبکهای از نودها و فعالین را به رسمیت میشناسد تا از این طریق بتواند به ادامه فعالیت خود بپردازد.
هیچ مکانیزمی تا به امروز اندازه اسلشینگ در ارز دیجیتال بحثبرانگیز نبوده است. در ادامه به این میپردازیم که هدف از جریمه Slashing چیست، چطور میتوان از آن جلوگیری کرد و تکلیف نودهایی که درگیر آن میشوند چه خواهد بود. با هلدینگ سیمیا همراه شوید.
فهرست محتوا
تفاوت فرایند اثبات کار با اثبات سهام
همانگونه که در بلاکچینهایی که از الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) بهره میبرند، ماینرهایی وجود دارند که برای تامین امنیت شبکه، انرژی مصرف میکنند؛ در اثبات سهام نیز Validator وجود دارد که وظیفه اعتبارسنجی تراکنشها در شبکه را برعهده دارد.
بر خلاف گواه اثبات کار که در آن چندین هزار استخراجکننده در حال انجام محاسبات سنگین ریاضی بوده و همواره در حال رقابت با یکدیگر هستند تا پاداش استخراج را دریافت کنند و از همین جهت نیز اثرات مخربتری را بر روی محیط زیست برجای میگذارند؛ در اثبات سهام، Validatorها برای اعتبارسنجی بلوکهای جدیدی که قرار است به بلاکچین اضافه شود، رمز ارزهای خود را سپردهگذاری یا استیک میکنند. بلوکهای جدید برای ثبت در زنجیره بلوکی، باید به حد نصاب مشخصی از تاییدیههای Validatorها برسند. در اکثر بلاکچینهایی که بر اساس اثبات سهام عمل میکنند، این حد نصاب برابر با دو سوم از تعداد کل ولیدیتورهاست.
اسلشینگ (Slashing) چیست؟
در الگوریتمهای اثبات کار (PoW) اگر نظم در شبکه بر هم بخورد و روال آن با شکست مواجه شود، ماینرها باید هزینهای را بابت این شکست بپردازند. هزینه این اشتباه، انرژیای است که صرف استخراج و فعالیت در شبکه شده و بسیار چشمگیر و قابلتوجه است.
در مقابل، سازوکار گواه اثبات سهام کمی متفاوت است. اکثر این بلاکچینها برای فعالیت صحیح و صادقانه پاداش و برای فعالیتهای مخرب تنبیه در نظر گرفتهاند. ولیدیتورها (Validator) ارزهای خود را در شبکه استیک میکنند که حالتی مشابه وثیقهگذاری دارد. این وثیقه برای مدتزمان مشخصی در شبکه قفل میماند و امکان جابهجایی آن وجود ندارد.
در بلاکچینهای POS برای عدم فعالیت، اعتبارسنجی غیرصادقانه و یا هر رفتار دیگر جریمه در نظر گرفته میشود که به آن جریمه اسلشینگ گفته میشود. این جریمه شامل ازدستدادن مقداری رمزارز، درصد مشخصی از ارز رمزنگاری شده، قطع کامل حساب ولیدیتور و ممنوعیت دائم و یا موقت فعالیت در شبکه میشود.
در اثبات کار، اگر تلاش برای بر هم زدن نظم و روال معمول شبکه با شکست مواجه شود، هزینهای که کاربر یا به عبارتی ماینر میپرازد، هزینه انرژیای است که صرف استخراج و فعالیت در شبکه شده، که بهطور معمول هزینهای چشمگیر و قابل توجه است.
در سمت مقابل، چرخه اقتصادی بلاکچینهای فعال در سیستم PoS از دو طریق دنبال میشود. اکثر این بلاکچینها دارای سازوکار تشویقی برای فعالیت صحیح و صادقانه و دارای سازوکاری تنبیهی برای فعالیتهای مخربانه هستند.
همانطور که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم، Validatorها رمز ارزهای خود را در درون شبکه استیک میکنند. این رفتار حالتی مشابه با عمل وثیقهگذاری را دارد. این وثیقه برای مدتزمان مشخصی در درون شبکه به حالت قفل درمیآید و امکان جابجایی یا خارج کردن آن وجود ندارد. جریمهای که در بلاکچینهای PoS برای عدم فعالیت، اعتبارسنجی غیرصادقانه یا هر رفتار مخرب دیگری در نظر گرفته میشود، جریمه اسلشینگ (Slashing Penalty) نامیده میشود. این جریمه میتواند در قالبهای مختلفی همچون از دست دادن مقدار ثابتی از ارز دیجیتال، درصد مشخصی از ارز رمزنگاری شده، قطع کامل حساب Validator و ممنوعیت موقت (یا دائمی) فعالیت اعمال شود.
اسلشینگ چگونه کار میکند؟
سیاستهای جریمه اسلشینگ در ارز دیجیتال، از شبکهای به شبکه دیگر متفاوت است. اخیراً اکوسیستم اتریوم به مکانیسم اثبات سهام (PoS) تغییر پیدا کرده است. هم اکنون بهجای ماینرها از اعتبارسنجها استفاده میکند. این ولیدیتورها به دلیل ارائه توکنهای خود برای حفظ امنیت، از شبکه پاداش دریافت میکنند. در این مواقع برخی از آنها در کار خود شکست میخورند و یا تخلفی صورت میگیرد.
بازیگران فعال شبکه بهعنوان یک افشاگر رفتار میکنند و مجرم را شناسایی میکنند. سپس یک بیانیه نقض در برابر ولیدیتور اشتباه میسازند و آن را به بلوک جدید اضافه میکنند. بعد از انجام این کار اعتباردهنده بهخاطر تخلفی که انجام داده مجازات میشود. این جریمهها معمولاً شناسه اعتبارسنجی آنها را باطل میکند و مجبور میشوند بسته به مقدار ولیدیتورهایی که در آن درگیر بودهاند مبلغی را بپردازند. هرچقدر این مقدار بیشتر باشد، جریمهای که باید بپردازند هم بیشتر میشود. در این میان به فردی که این تخلف را شناسایی کرده است مقداری از مبلغ جریمهها، بهعنوان پاداش داده میشود.
چرا از جریمه Slashing استفاده میشود؟
جریمه اسلشینگ باعث میشود رفتار نادرست و اشتباهات ولیدیتورها کاهش پیدا کند و میزان خطا در شبکه به حداقل برسد. در نظر گرفتن این جریمه، امنیت، دردسترسبودن اعتبارسنجها و مشارکت صحیح در شبکه را افزایش میدهد. دو دلیل اصلی برای اعمال این جریمهها وجود دارد؛ یکی این که ولیدیتورها به رفتار صحیح و مسئولانه تشویق شوند و دیگری کاهش پیداکردن حمله احتمالی به شبکه به دلیل هزینه بر بودن آن است.
جریمه اسلشینگ رفتار نادرست ولیدیتورها را کاهش میدهد. این امر به نوبه خود امنیت، در دسترس بودن اعتبارسنجها و مشارکت صحیح در شبکه را افزایش میدهد. دو دلیل اصلی اعمال این جریمه عبارتند از:
- حمله احتمالی به شبکه، هزینهبر و خارج از صرفه اقتصادی شود.
- اعتبارسنجها تشویق به رفتار صحیح و مسئولانه شوند.
دو مورد اصلی که در آن زمانها اعتبارسنجها بهخاطر آن جریمه میشوند عبارتند از:
- زمانهایی که اعتبارسنجها در حالت Downtime (عدم حضور برای امضای تراکنشها)
- امضای دوگانه (اعتبارسنجی دو یا چند بلوک برای قرارگیری در یک چزنجیره)
مفهوم Downtime چیست؟
مفهوم از کارافتادگی (Downtime) بدین معناست که Validator برای امضای تراکنش در دسترس نباشد و در حالتی غیرفعال قرار داشته باشد. عموما حالت از کارافتادگی در دو حالت رخ میدهد:
- زمانهایی که Validator به دلایل زیرساختی (مانند قطعی اینترنت)، ارتباط خود را با زنجیره از دست بدهد.
- مواقعی که به دلیل مشکلات فنی، ولیدیتور نمیتواند نتایج اعتبارسنجی خود را با شبکه تطبیق دهد و در اصطلاح قابلیت Sync شدن با شبکه را از دست میدهد.
لازم به ذکر است که تمامی بلاکچینهایی که شامل جریمه Slashing میشوند نیز، جریمه در حالت Downtime به محض وقوع ازکارافتادگی اعمال نمیشود و بهطور معمول یک آستانه برای بخشیدن این قطعی از شبکه وجود دارد.
مفهوم امضای دوگانه چیست؟
امضای دوگانه (Double Signing) در مواقعی رخ میدهد که یک اعتبارسنج، دو امضای یکسان را در اختیار یک بلوک قرار میدهد. این حالت اکثرا در مواقعی رخ میدهد که یک ولیدیتور برای جلوگیری از حالت Downtime یک ولیدیتور دیگر را در حالت دخیره برای خود قرار میدهد و عموما به دلیل مشکلات زیرساختی و تداخل به وقوع پیوسته، امضای دوگانه رخ میدهد.
بسیاری از مشارکتکنندگان در این فرایند، برای عدم پیشامد چنین موضوعی از نودهای ذخیره (Backup Nodes) استفاده میکنند تا بتوانند بهطور شبانهروزی عملیات اعتبارسنجی را به درستی انجام دهند و مشمول جریمه نشوند. امضای مضاعف نیز از دیگر خطراتی است که امنیت یک شبکه را تهدید میکند و جریمه اسلشینگ راهکاری برای مقابله با این تهدید است.
همچنین این سازوکار تنبیهی، انگیزه مضاعفی را به گروه Validatorها میدهد تا ولیدیتورهای سالم و مطمئن را شناسایی و به مجموعه خود ملحق کنند.
مسیر تکامل جریمه اسلشینگ
در گذشته، این سازوکار علاوهبر جریمه کردن کاربران خاطی به دلیل الگوریتمهای نادرست، حملات DDoS، گواهیهای تقلبی و بسیاری از دلایل مشابه، برای سایر کاربران نیز رخ داده که منجر به از دست رفتن میلیونها دلار از Validatorها به دلیل وقوع برخی اشتباهات بوده است.
این حوادث باعث ایجاد ترس و شبهه از اسلشینگ در بین Validatorها میشود. با پروتکلهای جدید، پروتکل Slashing برای ایمن نگهداشتن شبکه و بلاکچینهاست.
عوامل مختلفی که باعث میشوند مجازاتهای اسلشینگ در بلاکچینها متفاوت باشد عبارتند از:
- نوع رفتار نادرست
- شدت رفتار نادرست
- نوع جریمه (ثابت یا درصد)
- مدت محرومیت یا عدم مشارکت در فعالیتهای اعتبارسنجی
- پاداشها و سهام برای افشاگران (در برخی بلاکچینها، به Validatorهایی که رفتار مخربانه دیگر اعتبارسنجها را گزارش دهند، مقداری پاداش تعلق میگیرد).
در چه مواقعی اعتبارسنج ها جریمه می شوند؟
بهطورکلی ولیدیتورها در زمانهایی که در حالت “Downtime” (عدم حضور برای امضای تراکنشها) یا امضای دوگانه (اعتبارسنجی دو یا چند بلوک برای قرارگیری در یک زنجیره) قرار دارند جریمه میشوند که در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد میپردازیم.
از کارافتادگی (Downtime): این مفهوم بدین معناست که ولیدیتورها برای امضای تراکنش در دسترس نبوده و غیرفعال باشند. عموماً این حالت در زمانهایی رخ میدهد که ولیدیتورها به دلایل زیرساختی ارتباط خود را با زنجیره از دست دهند. یا به دلیل مشکلات فنی، ولیدیتورها نمیتوانند نتایج اعتبارسنجی خود را با شبکه تطبیق دهند و در اصطلاح قابلیت “Sync” شدن در شبکه را از دست میدهند. لازم به ذکر است، تمامی بلاکچینهایی که شامل جریمه اسلشینگ میشوند، جریمه در حالت Downtime بهمحض وقوع از کار افتادگی اعمال نمیشود و بهصورت معمول یک آستانه برای بخشودگی وجود دارد.
امضای دوگانه (Double Signing): این جریمه مواقعی رخ میدهد که اعتبارسنج، ۲ امضای یکسان را در اختیار یک بلوک قرار میدهد. ولیدیتورها برای جلوگیری از Downtime یک ولیدیتور دیگر را در حالت ذخیره برای خود قرار میدهند و به دلیل مشکلات زیرساختی و تداخل به وقوع پیوسته، امضای دوگانه رخ میدهد.
چرا جریمه اسلشینگ در بلاکچینها متفاوت است؟
در ابتدا، این سازوکار علاوه بر جریمهکردن کاربران به دلیل الگوریتمهای نادرست، حملات “DDoS”، گواهیهای تقلبی و بسیاری از دلایل مشابه، برای سایر کاربران نیز رخ داده و منجر به ازدستدادن میلیونها ولیدیتور بوده است. این اتفاقات باعث ایجاد ترس و شبهه از جریمه اسلشینگ در میان اعتبارسنجها میشود. با پروتکلهای جدید، Slashing برای ایمن نگهداشتن شبکه و بلاکچینها بهروزرسانی شده است. عوامل مختلفی باعث میشود مجازاتها متفاوت باشد که عبارتاند از:
- نوع رفتار نادرست
- شدت رفتار اشتباه
- نوع جریمه (ثابت یا درصد)
- مدت محرومیت یا عدم مشارکت در فعالیتهای اعتبارسنجی
- پاداشها و سهام برای افشاگران
پیشنهاد میشود مقاله آشنایی با دنیای غیرمتمرکز دیفای را مطالعه کنید.
چگونه می توانیم از جریمه اسلشینگ جلوگیری کنیم؟
بزرگترین خطری که اسلشینگ به همراه دارد، ازدسترفتن توکنها استیک شده توسط کاربر است. برای افرادی که ریسکگریز هستند و میخواهند از Slashing در ارز دیجیتال جلوگیری کنند، بهترین کار این است که سمت پروژههایی که از این جریمه استفاده میکنند نروند. برخی از پروژههایی که از این مدل استفاده نمیکنند عبارتاند از کازماس (Cosmos)، ترون (Tron)، تزوس (Tezos) و پولکادات (Polkadot).
یکی از راهکارها برای به حداقل رساندن ریسک مجازات این است که به آستانه درصدی جریمه اسلشینگ نگاه کنید. بدین معنا که شما میتوانید به سراغ پروژههایی بروید که درصد آستانه مشخصی از قطعی را برای جریمه مشخص کرده باشند. برای مثال شبکه “ICON” فقط زمانی جریمه را اعمال میکند که زمان از کار افتادن یک نود (Node) بیشتر از ۱۵ درصد باشد. این موضوع بسیار عادلانه است؛ زمانیکه گرهای بیش از ۱۵٪ خرابی داشته باشد، نشان میدهد آن نود دارای مشکلات ساختاری و جدی است. خوشبختانه این مشکل، قبل از اینکه جریمه رخ دهد به راحتی قابل فهمیدن است.
انتخاب ولیدیتور قابل اعتماد
در تمامی سیستمهای دیجیتالی و اکوسیستم بلاکچین، تهدیدات سایبری و حملات اینترنتی، اجتنابناپذیر هستند. در خصوص استیکینگ نیز مشکلات فنی میتواند منجر به بروز حالت Downtime در شبکه شود. این اتفاق در وضعیتهای بزرگتر میتواند به اثرگذاری بر عملکرد کلی شبکه منجر شود.
انتخاب یک ولیدیتور قابلاعتماد به دو دلیل اهمیت بسیار بالایی دارد. در وهله اول باید این مسئله را بهخاطر داشته باشید که درآمد شما تماماً به عملکرد ولیدیتور بستگی دارد و قابلیتهای اصلی آن مهمترین رکن کسب درآمد شما محسوب میشود. دلیل دوم این که در صورت وقوع حملات اینترنتی، باید از زیرساختهای فنی اعتبارسنج خود اطمینان داشت، زیرا در صورت ایجاد هرگونه اختلال در روند اعتبارسنجی، مشمول وضعیت مجازات اسلشینگ خواهید شد.
اهمیت اسلشینگ در ارز دیجیتال
تا به امروز آزمون و خطاهای بسیاری در سازوکارهای رایج برای جریمه Slashing انجام شده است. تمامی این پروتکلها یک هدف را دنبال میکنند و آن به ارمغان آوردن امنیت برای شبکه است. همچنین هر کدام از این پروتکلها در پی ارائه راهکارهایی هستند که علاوه بر جریمه موشکافانه، سازوکار تشویقی را برای اعتبارسنجهای سالم و صادق خود به وجود آورند تا به نحوی یک توازن را در شبکه خود ایجاد کنند.
تفاوت ساختاری در بلاکچینهای متفاوت
با مشاهده جدول بالا در مییابیم که بلاکچینهای PoS یک سیر تکاملی و روبهرشد را تجربه کردهاند و همین تفاوتهای ساختاری و سازوکاری در سیستم جریمه این شبکهها، به ما نشان میدهد که تکامل زیرساختها همچنان ادامهدار است. دیدن این که تیمهای توسعهدهنده در حال تجزیه و تحلیل رفتار ولیدیتورها و ابداع مکانیسمهایی هستند که پارامترهای مختلف را بهینه میکنند، قابل توجه است. در کنار اینها، ما پروتکلهای PoS مانند Algorand، Cardano و Hashgraph را داریم که هیچ مجازات کاهشی ندارند. نداشتن اسلشینگ به اعتبارسنج اجازه میدهد تا بلوکها را روی چندین زنجیره یا روی زنجیره اشتباه تأیید کند. بسیاری از کارشناسان در اکوسیستم PoS، بلاک چینهای گواه اثبات سهام را بدون اسلشینگ ایمن نمیدانند.
اهمیت مدیریت ریسک
بزرگترین خطری که اسلشینگ بههمراه دارد، از دست رفتن توکنهای سپردهگذاریشده توسط شماست. ارزهای دیجیتال مانند سایر ارزهای سرمایه گذاری هستند. وقتی کسی سرمایهگذاری میکند، منطقا انتظار کسب سود دارد. در فرایند سپردهگذاری داراییها، احتمال از دست دادن تمام سرمایه، تنها از طریق یک حرکت اشتباه، وجود دارد. خبر خوب این است که راههای متعددی برای به حداقل رساندن ریسک مجازات و در عین حال کسب درآمد از طریق استیکینگ وجود دارد. برای افرادی که ریسک گریز هستند و می خواهد به طور کل از خطر اسلشینگ اجتناب کنند، بهترین رویکرد این است که به سمت پروژههایی بروند که اصلا از سازوکار مجازات اسلشینگ استفاده نمیکنند. برخی از مهمترین پروژههایی که از این مجازات استفاده نمیکنند عبارتند از:
- Cosmos
- Tron
- Tezos
- Polkadot
یکی از راههای به حداقل رساندن ریسک مجازات این است که به آستانه درصدی اسلشینگ نگاه کنیم. این بدان معنی است که برای قرارگیری در معرض ریسک پایینتر، میتوان به سراغ پروژهای رفت که درصد آستانه مشخصی از قطعی را برای جریمه مشخص کرده باشند. به عنوان مثال، شبکه ICON فقط زمانی اسلشینگ را اعمال میکند که زمان از کار افتادن یک نود، بیشتر از ۱۵ درصد اوقات باشد. این بسیار عادلانه است؛ زیرا گرهای که بیش از ۱۵٪ اوقات خرابی داشته باشد، به این معنی است که آن Node دارای مشکلات ساختاری و جدی است. خوشبختانه این مسئله، قبل از اینکه اسلشینگ اتفاق بیفتد به راحتی قابل فهمیدن است. در انتها ذکر این مسئله بسیار ضروری و مهم است:
شما بایستی بهعنوان سرمایهگذار یک پروژه، به تمامی پیچیدگیها، جزئیات فنی و شبکههای مختلف آن پروژه آگاه باشید و همواره قادر باشید به راحتی نسبت ریسک به ریوارد خود را ارزیابی کنید تا نگرانی دوچندانی را از بابت یک سرمایهگذاری متحمل نشوید.
انتخاب Validator قابل اعتماد
در تمامی سیستمهای دیجیتال، تهدیدات سایبری و حملات اینترنتی، اجتنابناپذیر هستند. در خصوص استیکینگ، مشکلات فنی میتواند منجر به بروز حالت Downtime در شبکه شود. این پدیده در وضعیتهای گستردهتر میتواند به اثرگذاری بر عملکرد کلی شبکه منجر شود.
به دو علت انتخاب Validator قابل اعتماد بسیار اهمیت دارد؛ در وهله اول باید این مسئله را در خاطر داشت که درآمد شما تماما به عملکرد ولیدیتور شما بستگی دارد و قابلیتهای فنی آن، اصلیترین رکن کسب درآمد شماست. علت دوم هم به این خاطر است که در صورت وقوع حملات اینترنتی، بایستی از زیرساختهای فنی اعتبارسنج خود اطمینان داشت؛ زیرا در صورت بروز هرگونه اختلال در روند اعتبارسنجی، مشمول وضعیت مجازات Slashing خواهید شد.
جمع بندی:
تاکنون آزمون و خطاهای بسیاری در سازوکارهای رایج برای جریمه اسلشینگ صورت گرفته است. تمامی این شیوهنامهها یک هدف واحد را دنبال کردهاند و آن هدف چیزی جز به ارمغان آوردن امنیت برای شبکه نیست. همچنین هرکدام از شیوههای کنونی به دنبال ارائه راهکاری هستند تا علاوه بر جریمه موشکافانه، سازوکار تشویقی را برای اعتبارسنجهای سالم و دقیق خود بهوجود آورند، تا به نحوی یک توازن را در شبکه خود ایجاد کنند.
پیشبینی میشود با آغاز کار اتریوم ۲.۰ بهطور رسمی، چالشهای این حوزه نیز به شکل دقیقتری مورد بررسی و بهروزرسانی قرار گیرد و توجه فعالین بیشتری به این مبحث جلب شود. در این مقاله دریافتیم که مفهوم Slashing چیست و دستورالمعلهای بلاکچینهای مختلف و تاثیرات آن را مورد بررسی قرار دادیم.